Prif logiau cyhoeddus

Dyma rhestr o bob cofnod yn holl logiau Cof y Cwmwd. Gallwch weld rhestr mwy penodol trwy ddewis math o log, enw defnyddiwr (maint llythrennau yn bwysig), neu'r dudalen dan sylw (maint llythrennau yn bwysig hefyd).

• 19:32, 18 Medi 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Penarth (Yn ailgyfeirio at Pennarth (fferm)) Tagiau: Ailgyfeiriad newydd
• 16:06, 14 Medi 2025 Cyfaill Eben sgwrs cyfraniadau created tudalen Cymdeithas Amaethyddol Clynnog 1909-46 (Dechrau tudalen newydd gyda "CYMDEITHAS AMAETHYDDOL CLYNNOG 1909-1946 [1] Yr oedd Cymdeithas Clynnog bron cyn hyned â Chymdeithas Eifionydd, ac mewn llawer peth yr oedd ei hanes cynnar yn ddigon tebyg i eiddo Cymdeithas Eifionydd. Fe’i cofrestrwyd ar 6 Mawrth 1909, ond wrth gwrs yr oedd y gwaith paratoawl wedi parhau am gryn amser cyn hynny, er nad oes gennym gymaint o wybodaeth am y cychwyniad â chydag Eifionydd. Yn Coachhouse Pennarth, Clynnog, y cychwynnwyd hi, ac nid hi yn uni...")
• 10:06, 27 Awst 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Owain Rhys (Dechrau tudalen newydd gyda "Mae '''Owain Rhys''' yn fab i Richard Morris Jones a Manon Rhys. Yn wreiddiol o Ddol Mderedydd, Llandwrog, symododd i Gaerdydd yn 14 oed. Ar ôl graddio mewn Archaeoleg, bu'n gweithio yn Amgueddfa Genedlaethol Cymru am dros 20 mlynedd. Mae o bellach yn gweithio ym maes ymgysylltu cymunedol. Mae o'n byw yn y Tyllgoed, Caerdydd, gyda'i wraig, Lleucu Siencyn, ac yn aelod o dîm Aberhafren, Talwrn y Beirdd. Enillodd goron Eisteddfod G...")
• 13:37, 6 Gorffennaf 2025 Crëwyd y cyfrif defnyddiwr FeGlywais sgwrs cyfraniadau gan Irion sgwrs cyfraniadau
• 17:20, 30 Mehefin 2025 Cyfaill Eben sgwrs cyfraniadau created tudalen Wynne Williams (Dechrau tudalen newydd gyda "Cerddor ac arweinydd bandiau o bentref Trefor oedd y diweddar '''[Iorwerth] Wynne Williams''' a fu farw 8 Mai 2025 yn 67 oed. Magwyd ef yn ffermdy Ysgubor Wen lle bu'n byw gydol ei oes. Yn 8 oed ymunodd â Seindorf Trefor gan ddatblygu'n gyflym yn gornetydd a thrwmpedydd dawnus ac ymroddgar. Cyn bod yn 16 oed daeth yn Bencampwr Agored Unawdwyr Gogledd Cymru ac yn drwmpedydd yng ngherddorfa Cwmni Opera Pwllheli. Nid oedd mynd i goleg yn apelio ato a d...")
• 17:04, 30 Mehefin 2025 Cyfaill Eben sgwrs cyfraniadau created tudalen Cors y Wlad (Dechrau tudalen newydd gyda "Fferm yn ardal Capel Uchaf yw '''Cors y Wlad'''. Fel mae'r enw'n awgrymu tir llaith a chorsiog a geir yno ac mae peth o dir y fferm wreiddiol dan blanhigfeydd o goed conifferaidd erbyn hyn. Yno am gyfnod sylweddol yn y 19g y trigai'r cymeriad hynod Owen Owens, a ddaeth yn destun cofiant gan y Parch. Henry Hughes, Bryncir, sef ''Owen Owens, Cors-y-wlad'' (Dolgellau 1898). Roedd Owen Owens yn Gristion o argyhoeddiad ac yn flaenor ond eto roedd ganddo dymer b...")
• 10:24, 26 Mehefin 2025 Dileodd Carlmorris sgwrs cyfraniadau dudalen Delwedd:Prawf.jpg (y cynnwys oedd: "", a'r unig gyfrannwr oedd "Carlmorris" (talk))
• 10:23, 26 Mehefin 2025 Carlmorris sgwrs cyfraniadau created tudalen Delwedd:Prawf.jpg
• 10:23, 26 Mehefin 2025 Mae Carlmorris sgwrs cyfraniadau wedi uwchlwytho Delwedd:Prawf.jpg
• 21:25, 6 Mehefin 2025 Mwngrel o Feirion sgwrs cyfraniadau created tudalen Afon Tal (Afon Tal)
• 19:33, 21 Mai 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Afon Marden (Dechrau tudalen newydd gyda "'''Afon Marden''' yw enw nant fach sydd yn rhedeg trwy bentref Pant-glas. Ni cheir yr enw ar fapiau, ond sonnwyd amdani yn y wasg ym 1878. Adroddwyd y pryd hynny am farwolaeth Edward Jones, Tan-y-dderwen, Bwlch Derwin trwy foddi yn Afon Marden. A barnu oddi wrth y manylion a roddir yn y papur newydd am y ddamwain, mae'n bur sicr mai yn y nant sydd yn rhedeg dan y rheilffordd ychydig i'r de o Orsaf Pant-glas y boddwyd y dy...")
• 18:37, 15 Mai 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Bad achub Clynnog (Dechrau tudalen newydd gyda "Penderfynwyd gosod '''bad achub''' yng Nghlynnog Fawr tua 1846. Mae terfynau Harbwr Caernarfon dan y ddeddf yn ymestyn hyd at arfordir plwyf Clynnog Fawr. Penderfynodd Ymddiriedolwyr yr Harbwr osod bad achub yng Nghlynnog yn ogystal ag un yn Llanddwyn, a bwriwyd ati i drefnu cwt ar gyfer y cwch.<ref>''North Wales Chronicle'', 20.10.1846, t.2</ref> Y bwriad oedd ei gael yn barod o fewn mis ond flwyddyn yn ddiweddarach nad oedd y trefniadau wedi eu cwblhau.<r...")
• 15:44, 15 Mai 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Humphrey Parry (Dechrau tudalen newydd gyda "Ganwyd Humphrey Parry (?1772-1809) yn y Cwm Mawr, Clynnog Fawr. Ar ôl cyfnod yn gweithio i gyfreithiwr, symudodd i Lundain lle bu'n athro cynorthwyol yn ysgol ramadeg y Brewers' Company, Sadler's Wells. Ar ôl i brifathro'r ysgol honno farw ym 1797, agorodd ei ysgol ei hun yn Hackney, sef y Cambridge House Academy. Roedd enw da i'r ysgol ac iddo fo fel athro, a dywedir ei fod yn feistr ar wyth iaith. Ym 1806 fe wariodd £700 ar helaethu'r adeilad. Yr...")
• 14:24, 12 Mai 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Enwau barddol (Yn ailgyfeirio at Ffugenwau Uwchgwyrfai) Tagiau: Ailgyfeiriad newydd
• 14:23, 12 Mai 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Ffugenwau (Yn ailgyfeirio at Ffugenwau Uwchgwyrfai) Tagiau: Ailgyfeiriad newydd
• 09:39, 12 Mai 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Ffugenwau Uwchgwyrfai (Dechrau tudalen newydd gyda "{| class="wikitable" |+ Enwau amgen a arddelwyd |- ! Ffugenw/Enw barddol !! Enw arferol !! Dolen at erthygl |- | Alafon || Owen Griffith Owen || Owen Griffith Owen (Alafon) |- | Alaw Cadfan || Solomon Jones || Solomon Jones (Alaw Cadfan) |- | Aled Ddu || Robert R. Williams || Robert R. Williams (Aled Ddu) |- | Anant || Owen Edwards || Owen Edwards (Anant) |- | Ap Gwyrfai || Thomas Williams || Thomas Williams (Ap Gwyrfai) |- | Bardd y Gwrych...")
• 15:10, 5 Mai 2025 Cyfaill Eben sgwrs cyfraniadau created tudalen Fferm Bryn Ifan (Dechrau tudalen newydd gyda "Fferm fynydd sylweddol o tua 450 erw yn ardal Capel Uchaf yw '''Bryn Ifan'''. Ers ychydig flynyddoedd mae'r fferm ym meddiant Ymddiriedolaeth Natur Gogledd Cymru sydd yn gweithredu cynlluniau uchelgeisiol yno i amaethu'r tir mewn modd cynaliadwy a sensitif mewn partneriaeth â phobl leol er mwyn adfer cynefinoedd ac adfywio creaduriaid a phlanhigion, yn löynnod byw, rhedyn a blodau prin. Ar hyn o bryd (2025) mae mynediad i gaeau isaf Bryn Ifan wedi'i gy...")
• 16:49, 28 Ebrill 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Llyfnwy (Yn ailgyfeirio at Ellis W. Hughes (Llyfnwy)) Tagiau: Ailgyfeiriad newydd
• 16:48, 28 Ebrill 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Ellis W. Hughes (Llyfnwy) (Dechrau tudalen newydd gyda "Roedd '''Ellis W. Hughes''' yn frawd hŷn y bardd a'r telynor Llyfni Hughes, ac yn blentyn i William a Jane Hughes, 30 Stryd y Bedyddwyr, Pen-y-groes. Roedd Ellis hefyd yn fardd a dderbyniwyd i'r Orsedd trwy arholiad ym 1895, gan fabwysiadu idoo'i hun yr enw barddol "Llyfnwy".<ref>''Caernarvon and Denbigh Herald'', 26.7.1895, t.7</ref> Roedd natur crefyddol i beth o'i waith yn ystod cyfnod y Diwygiad, a chyhoeddwyd emyn rhagorol dan y teitl "Profiad y P...")
• 10:10, 28 Ebrill 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Bwlch Llanaelhaearn (Yn ailgyfeirio at Bwlch Dau Fynydd) Tagiau: Ailgyfeiriad newydd
• 10:09, 28 Ebrill 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Bwlch Mawr (bwlch) (Dechrau tudalen newydd gyda "'''Bwlch Mawr''' yw'r enw ar y bwlch eang rhwng mynyddoedd Eryri a mynyddoedd Y Curnau y rhed y briffordd A487 trwyddo. Mae peth dryswch ynglŷn â tharddiad, neu'n wir, berthnasedd yr enw '''Bwlch Mawr'''. .Mae'n debyg mai'r bwlch eang rhwng Mydydd Bwlch Mawr a'r mynyddoedd ar gychwyn Crib Nantlle yw'r bwlch mawr, ac mae'r mynydd i'r gorllewin o'r bwlch yn cymryd ei enw o'r bwlch hwnnw.Mae hefyd beth dryswch rhwng lleoliad y bwlch mawr, a rhai sy'n gl...")
• 09:50, 28 Ebrill 2025 Symudodd Irion sgwrs cyfraniadau y dudalen Bwlch Mawr i Bwlch Mawr (mynydd)
• 15:28, 23 Ebrill 2025 Cyfaill Eben sgwrs cyfraniadau created tudalen John Glyn Jones (Dechrau tudalen newydd gyda "Cerddor ac arweinydd bandiau a fagwyd ym mhentref Trefor yw John Glyn Jones (g. 1958). Daeth ei ddawn fel cornetydd i'r amlwg y fuan wedi iddo ymuno â Seindorf Trefor yn blentyn wyth oed. Dechreuodd ennill gwobrau mewn eisteddfodau lleol i ddechrau fel unawdydd cornet a chwaraeodd ran amlwg yn llwyddiannau'r band yn y 1970au. Daeth i amlygrwydd cynyddol fel unawdydd ac ym 1973 enillodd Fedal Gogledd Cymru fel cornetydd gorau'r gystadleuaeth o blith d...")
• 08:54, 22 Ebrill 2025 Symudodd Irion sgwrs cyfraniadau y dudalen Categori:Harbyrau i Categori:Harbyrau a glanfeydd
• 08:54, 22 Ebrill 2025 Dileodd Irion sgwrs cyfraniadau dudalen Categori:Harbyrau a glanfeydd (Wedi'i dileu er mwyn gallu symud y dudalen "Categori:Harbyrau" i gymryd ei lle)
• 15:12, 18 Ebrill 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Porth Sych-len (Yn ailgyfeirio at Porth y Casul) Tagiau: Ailgyfeiriad newydd
• 15:11, 18 Ebrill 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Porth y Casul (Dechrau tudalen newydd gyda "Mae lleoliad '''Porth y Casul''' wedi mynd ar goll, ond dywedir mai wyth milltir o Gaernarfon ydoedd. Cysylltir yr enw gyda'r traddodiad fod Santes Gwenffrewi wedi anfon casul (sef dilledyn clerigol) i Sant Beuno bob blwyddyn, a'i fod wedi cyrraedd yn wyrthiol yn y borth dan sylw, a hynny heb iddo wlychu o gwbl. Mae hyn hefyd yn gyfrifol am enw amgen ar y lle, sef Porta Sachlen (sef Porth Sych-len). Mae'r Athro Patrick Sims-Williams yn awgrymu y gallai Po...")
• 14:57, 18 Ebrill 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Porth y Gaseg (Dechrau tudalen newydd gyda ""ail-cyfeirio Porth y Casul")
• 12:25, 17 Ebrill 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen John Jones (Dechrau tudalen newydd gyda "Mae erthyglau yn '''Cof y Cwmwd''' am sawl John Jones: *John Jones, Rhiwfallen, (fl.1780), bardd ac athro *John Jones, Tal-y-sarn, (1796-1857), gweinidog *John Jones (Sion Caeronwy), (fl.1800), bardd ac amaethwr *John Jones, Bryn'rodyn, (1814-1900), gweinidog *John Jones (Vulcan), (1825-1889), bardd a gweinidog *John Jones (Ioan Eifion), (1839-1909), bardd a gof *John Jones (Maldwynog), (1858-1894), bardd a chwarelwr {{gwahaniaethu}}")
• 19:40, 16 Ebrill 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Ap Gwyrfai (Yn ailgyfeirio at Thomas Williams (Ap Gwyrfai)) Tagiau: Ailgyfeiriad newydd
• 16:08, 16 Ebrill 2025 Cyfaill Eben sgwrs cyfraniadau created tudalen Thomas Williams (Ap Gwyrfai) (Dechrau tudalen newydd gyda "Am flynyddoedd ardal wledig a thenau ei phoblogaeth oedd Millom yn sir Cumbria. Fodd bynnag, yn dilyn darganfod mwyn haearn yno ym 1855, agorwyd gweithfeydd haearn yn y gymdogaeth a thua'r un pryd datblygwyd nifer o chwareli llechi yn yr ardal hefyd. Bu'r rhain yn fodd i ddenu nifer o Gymry o wahanol rannau o'r hen wlad i ymgartrefu yno. Un o'r rhain oedd '''Thomas Williams''', a gymerodd yr enw barddol '''Ap Gwyrfai'''. Maged ef yn nhyddyn Tan y fron, Rhostr...")
• 18:59, 11 Ebrill 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Thomas Parry (Dechrau tudalen newydd gyda "Mae '''Cof y Cwmwd''' yn cynnwys erthyglau am fwy nag un '''Thomas Parry''': *Syr Thomas Parry, ysgolhaig, a hanai o pentref Carmel *Thomas Parry (Dinlle), bardd gwlad, tafarnwr a dyn busnes {{Gwahaniaethu}}")
• 18:55, 11 Ebrill 2025 Symudodd Irion sgwrs cyfraniadau y dudalen Thomas Parry i Syr Thomas Parry heb adael dolen ailgyfeirio
• 18:55, 11 Ebrill 2025 Dileodd Irion sgwrs cyfraniadau dudalen Syr Thomas Parry (y cynnwys oedd: '#ail-cyfeirioThomas Parry')
• 19:50, 10 Ebrill 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Dinlle (bardd) (Yn ailgyfeirio at Thomas Parry (Dinlle)) Tagiau: Ailgyfeiriad newydd
• 19:49, 10 Ebrill 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Thomas Parry (Dinlle) (Dechrau tudalen newydd gyda "Gwr a aned yn Llanrug oedd '''Thomas Parry''' (1843-?1907) a arddelai'r enw barddol o "Dinlle". Mae'n bosibl mai plentyn siawns ydoedd, gan fod y Cyfrifiad yn disgrifio ei fam fel "spinster". Ym 1861, gweithiai fel chwarelwr llechi; roedd ei frawd hŷn, David, yn saer. Cartref y teulu oedd bwthyn Pen-rhiw.<ref>Cyfrifiad plwyf Llanrug, 1861</ref> Roedd o a'i wraig yn byw yn Y Groeslon ym 1871, pan rhoddodd ei alwedigaeth fel ffarmwr a masnachwr glo. Mae'n a...")
• 16:03, 25 Mawrth 2025 Cyfaill Eben sgwrs cyfraniadau created tudalen Lôn Newydd, Trefor (Dechrau tudalen newydd gyda "Am flynyddoedd maith dim ond un lôn oedd yn mynd i lawr o briffordd Pwllheli>Caernarfon i bentref Trefor, ac ardal yr Hendra cyn bodolaeth y pentref chwarelyddol. Hon oedd yr Hen Lôn (a dyna ei henw o hyd i'r trigolion) gul a throellog sy'n cychwyn o Ben Lôn ac yn mynd ymlaen i ganol y pentref ar Ben Hendra. Bu galw am ddegawdau am well ffordd i'r pentref ac ym mis Mawrth 1936 dechreuwyd ar y gwaith o adeiladu ffordd newydd lydan a syth bin i lawr o'r br...")
• 13:57, 25 Mawrth 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen J. Selwyn Lloyd (Dechrau tudalen newydd gyda "Ganwyd '''John Selwyn Lloyd''' (1931-2023), y nofelydd plantac athro ysgol, yn Nhŷ'n-y-weirglodd, Tal-y-sarn. Enillodd Gwobr Tir na n-Og ddwywaith, ym 1977 a 1983, yn ogystal â Thlws y Ddrama yn Eisteddfod Cenedlaethol caernarfon, 1979, a Gwobr Mary Vaughan Jones yn 2000. Treuliodd lawer o'i fywyd yng Nghorwen, cyn symud i Roshirwaun. Yn ei flynyddoedd olaf bu'n byw yng nghartref Marbyn, Caernarfon. Fe'i claddwyd yn Aberdaron. ==Llyfryddiaeth == * ''O...")
• 16:56, 20 Mawrth 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Delwedd:Traean, Dolydd.jpg
• 16:56, 20 Mawrth 2025 Mae Irion sgwrs cyfraniadau wedi uwchlwytho Delwedd:Traean, Dolydd.jpg
• 16:25, 20 Mawrth 2025 Cyfaill Eben sgwrs cyfraniadau created tudalen Penillion am Drefor gan R. Lloyd Jones (Dechrau tudalen newydd gyda "Eisoes ar Cof y Cwmwd geir dau bennill Tyddynnod a Ffermydd Trefor a gyfansoddwyd gan R. Lloyd Jones (1878-1959), a fu'n brifathro Ysgol Trefor o 1913 hyd 1928. Yn ddiweddar cefais ar fenthyg gan Dafydd Roberts, Tir Du, Trefor lyfr ymarferion ysgol (''Exercise Book''), a oedd yn eiddo i berthnasau iddo, sef y diweddar Catherine D. Davies (Ellis yn ddiweddarach) a'i brawd Griffith Charles Davies, Gorffwysfa, Trefor. Yn y llyfr hwn ceir y ddau bennill...")
• 16:24, 20 Mawrth 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Delwedd:Llun o Ddyffryn Nantlle gan Gwyneth ap Tomos.jpg
• 16:24, 20 Mawrth 2025 Mae Irion sgwrs cyfraniadau wedi uwchlwytho Delwedd:Llun o Ddyffryn Nantlle gan Gwyneth ap Tomos.jpg
• 16:07, 20 Mawrth 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Delwedd:20240317 151303 (002).jpg
• 16:07, 20 Mawrth 2025 Mae Irion sgwrs cyfraniadau wedi uwchlwytho Delwedd:20240317 151303 (002).jpg
• 16:07, 20 Mawrth 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Gwyneth ap Tomos (Dechrau tudalen newydd gyda "Ganwyd yr arlunydd '''Gwyneth ap Tomos''' (1937-2016) yng Nghaeathro ger Caernarfon. Fe'i magwyd ar dyddyn bychan Tŷ Gwyn yn y pentref. Ni chafodd addysg ffurfiol fel arlunydd ond datblygodd i fod yn arlunydd tirluniau nodedig, yn arbenigo ar luniau o olygfeydd a ffermydd yn ei hardal enedigol. Gwerthai luniau trwy eu harddangos ar waliau y caffi arnofol, y Lee-ho, yn harbwr Caernarfon, lle 'roedd hi'n gweithio. Yn y man, wedi priodi ei hail...")
• 11:54, 19 Mawrth 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Haydn E. Edwards (Dechrau tudalen newydd gyda "Gweinyddwr ym myd addysg yw'r '''Dr Haydn E. Edwards''', a fu'n bennaeth Coleg Menai rhwng 1994 a 2009. Mae o'n frodor o'r Groeslon. Cafodd ddoethuriaeth ym maes biocemeg ac ymbelydredd o Brifysgol Salford, a threuliodd dair blynedd fel cymrawd ymchwil ym Mhrifysgol Notre Dame, Indiana yn y saithdegau, cyn cael ei benodi'n Uwch Wyddonydd Ymchwil yn Athrofa Gogledd-ddwyrain Cymru. Bu'n Bennaeth ar Goleg Pencraig ac yna Coleg Technegol Gwynedd cyn cael swydd...")
• 12:34, 14 Mawrth 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Coleg yr Iesu, Rhydychen (Dechrau tudalen newydd gyda "Roedd gan '''Goleg yr Iesu, Rhydychen''' hawl i brif gynnyrch y Degwm, sef y degymau rheithorol, a ddeilliai o blwyf Clynnog Fawr a hefyd o blwyfi Llanwnda a Llanfaglan. Er bod Llanfaglan yn Isgwyrfai, fel plwyf bach a di-sylw, mae wedi cael ei ddal ar y cŷd efo bywoliaeth Llanwnda. Roedd gwaith bugeilio'r plwyfolion ar ôl diddymiad y mynachlogydd ym 1536-40 yn syrthio ar y ficer ac unrhyw gurad gan nad poedd y rheithor yn unigolyn a ordeiniwyd; r...")
• 19:14, 13 Mawrth 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Evan Richards (Dechrau tudalen newydd gyda "Roedd y '''Parch. Evan Richards''' yn ficer Llanwnda a Llanfaglan yn ystod y 1840au. Bu'n byw yn ei dŷ ei hun, sef Graeanfryn. Ysywaeth, tua diwedd 1843, dirywiodd ei iechyd meddwl i'r fath raddau fod rhaid iddo fynd i wallgofdy. Trefnodd Dr. Owen Owen Roberts, Bangor, iddo fynd i Haydock Lodge ger Newton-le-Willows. Roedd ynadon gogledd Cymru wedi honni fod y sefydliad hwnnw yn gallu ateb yr angen am seilam ar gyfer yr ardal (rhag iddynt orfod codi y...")
• 17:19, 13 Mawrth 2025 Irion sgwrs cyfraniadau created tudalen Cymdeithas Gyfeillgar Uwchgwyrfai (Dechrau tudalen newydd gyda "Roedd '''Cymdeithas Gyfeillgar Uwchgwyrfai''' (neu, yn ôl sillafiad yr amser honno, "Uwch-gorfai") yn un o nifer bo gymdeithasau gyfeillgar a sefydlwyd yng nghanol y 19g. Byddai'r aelodau'n talu tanysgrifiad a, phe baent yn dioddef salwch neu dlodi, byddai modd cael rhywfaint o arian gan y gymdeithas fel cynhaliaeth. Trefniwyd swper blynyddol neu gyngherdd weithiau hefyd. Roedd y cymdeithasau hyn yn niferus yn ardalydd diwdiannol megis ardal y chawareli ac nid...")