Erthyglau newydd
Neidio i'r panel llywio
Neidio i'r bar chwilio
- 12:09, 30 Hydref 2024 Cyfrif Deon Eglwys Gadeiriol Bangor, 1398 (hanes | golygu) [3,708 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "CYFRIF DEON EGLWYS GADEIRIOL BANGOR, 1398 Bu '''Deon Eglwys Gadeiriol Bangor'', David Daron, yn gyfrifol am gaslu a chyfrif am incwm Esgobaeth Bangor wedi i'r cyn-esgob, John Swapham, farw ym 1397, hyd nes i esgob newydd gael ei benodi. Fe argraffwyd ei gyfrif yng nghyfrol ''Record of Caernarvon'' fel adysgrif mewn ffont cofnodion yn y Lladin gwreiddiol. Isod gwelir cyfieithiad rhydd o'r testun. Cyfieithiad “Record of Caernarvon” tt.231-2 (rhan) Cyfrif...")
- 11:59, 30 Hydref 2024 Taxatio Lincoln 1291 (hanes | golygu) [50 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "ail-cyfeiriio Asesiad Deoniaeth Arfon o'r Degwm")
- 10:22, 30 Hydref 2024 Asesiad Deoniaeth Arfon o'r Degwm (hanes | golygu) [2,855 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "Ceir isod adysgrif '''Cofnod o fanylion Asesiad o incwm eglwysig a thymhorol''' Clerigwyr Esgobaeth Bangor, sef Cyfieithiad rhannol o tt.226-7 “Record of Caernarvon” <ref>''Registrum Vulgariter Nuncupatum "The Record of Caernarvon" ê Codice Ms. Harleiano 696''. (Llundain, 1838), tt.226-7</ref> Un o roliau y Drysorlys yw'r ddogfen, ac er nad yw'n cynnwys dyddiad, mae awdur rhagair i'r ''Record of Caernarvon'' yn awgrymu ei fod yn hanu o ail hanner y 14g.,...")
- 17:27, 29 Hydref 2024 Stent Tiroedd Esgobaeth Bangor ?1335 (hanes | golygu) [3,917 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "Gwnaed arolwg o renti a thaliadau a delid i Esgob Bangor tua 1335, ac mae'r ddogfen hon, y gellid ei galw'n '''Stent Tiroedd Esgobaeth Bangor''' ar gael, ac wedi ei hadysgrifio yng nghyfrol Record of Caernarvon a gyhoeddwyd ym 1838.<ref>Registrum Vulgariter Nuncupatum "The Record of Caernarvon" ê Codice Ms. Harleiano 696. (Llundain, 1838), tt.95-7</ref> Mae’r Stent yn rhestru trefgorddi dan berchenogaeth Esgobaeth Bangor fesul cantref. Mae’r asesiad ar...")
- 17:32, 28 Hydref 2024 Bae Foryd (hanes | golygu) [287 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "Mae '''Bae Foryd''' yn enw arall ar aber afonydd Gwyrfai, Foryd a Charrog, syfdd hefyd yn caeal ei adnabod fel Harbwr Llanfaglan Gweler dan yr enw hwnnw am erthygl am y Bae. Categori:Enwau lleoedd Categori:Daearyddiaeth ffisegol")
- 17:29, 28 Hydref 2024 Cored Gwyrfai (hanes | golygu) [639 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "Mae '''Cored Gwyrfai''' yn hen gored sydd yn ymestyn o draeth ddwyreiniol Harbwr Llanfaglan mewn siâp "L" ar draws cwrs Afon Gwyrfai ar ei ffordd ar drai i Afon Menai. Mae ei holion i'w gweld o'r awyr hyd heddiw ond mae hi'n hen iawn. Eiddo Clas ac Abaty Sant Beuno ydoedd yn y Canol Oesoedd, ac mae sôn amdani yn Siarter Eglwys Clynnog Fawr a ysgrifennwyd tua 1470. Nodir yn y ddogfen honno mai rhodd gan ŵr o'r enw Tridog ydoedd. Pwrpas y gore...")
- 12:00, 28 Hydref 2024 Sieffre Trefnant (hanes | golygu) [1,280 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "'''Sieffre Trefnant''' (neu Galfridus de Treffenant) oedd rheithor neu brofost Eglwys Sant Beuno, Clynnog Fawr yn ail hanner y 15g a fo oedd yn gyfrifol am sicrhau siarter gan y brenin Iorwerth IV yn cadarnhau hawl y sefydliad i freindaliadau a thiroedd eang a roddwyd gannoedd o flynyddoedd ynghynt i'r abaty a'r eglwys golegol. Nid oes fawr arall yn wybyddus am Sieffre Trefnant, ar wahân mai ef oedd y prif offeiriad o'r pu...")
- 16:12, 27 Hydref 2024 Clynnog Fechan (hanes | golygu) [1,538 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "Gwelir yr enw '''Clynnog Fechan''' weithiau ymysg eiddo Eglwys Sant Beuno, Clynnog Fawr neu Glas ac Abaty oedd yn ystod y Canol Oesoedd. Dywedir mai gwr o'r enw Idwal a roddodd yr eiddo hwn i';r sefydliad, ynghyd â Phenrhos (na dywedir yn glir yn y ffynonellau pa Benrhos) ac hefyd Aber Braint. Mae aber yr Afon Braint ger Plas Penrhyn a Rhuddgaer, dau blasty ym mhlwyf Llangeinwen yn Ynys Môn, ac mae'n eglur hefyd fod Clynnog Fe...")
- 16:43, 25 Hydref 2024 Moweddus (hanes | golygu) [1,626 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "Roedd '''Moweddus''' yn barsel o dir yn ardal Clynnog Fawr sydd yn cael ei enwi mewn dogfennau o'r Canol Oesodd megis Siarter Eglwys Clynnog Fawr. Nid oes sicrwydd ble oedd Moweddus, gan fod yr enw wedi cael ei golli, heblaw am enw'r nant sydd yn rhedeg heibio i swyddfa Canolfan Hanes Uwchgwyrfai yng Nghlynnog, ac a elwir erbyn yn yn Afon Weddus. Roedd yna bont o'r enw Pont Weddus hefyd. Roedd Moweddus yn un o'r darnau eiddo a roddwyd, yn...")
- 15:15, 25 Hydref 2024 Siarter Eglwys Clynnog Fawr (hanes | golygu) [17,239 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "==Y Ddogfen== Mae’r '''Siartr''' a roddwyd i Eglwys Golegol Clynnog Fawr wedi goroesi ar ffurf copi sydd i’w gael yn y Llyfrgell Brydeinig, fel rhan o ddogfen a adnabyddir fel Llawysgrif Harley 4776, ac a gyhoeddwyd mewn cyfrol o’r enw Record of Caernarvon.<ref>''Registrum Vulgariter Nuncupatum "The Record of Caernarvon" ê Codice Ms. Harleiano 696''. (Llundain, 1838), tt.226-7</ref> Hyd y gwyddys nid yw’r ddog...")
- 10:01, 16 Hydref 2024 Maengwyn, Llanwnda (hanes | golygu) [946 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "Roedd '''Maengwyn''' yn cael ei godi yn ystod y 1820au wrth ochr ffordd dyrpeg newydd o Gaernarfon i Bwllheli, nid nepell o bentref presennol Llanwnda. Mae'r Map Degwm (1843) yn dangos fod nifer o gaeau o bobtu'r ffordd fawr yn perthyn i'r tŷ. Maer'n debyg ni cyfrifid Maengwyn yn fferm, ond byddai'r caeau'n ddefnyddiol fel caeau pori ar gyfer ceffyl ac ati, gan fod yr adeilad wedi cael ei ddefnyddio mwy nag unwaith fel cartref i'r ficer lleol. Mae'n debyg...")
- 09:47, 16 Hydref 2024 Grace Gwyneddon Davies (hanes | golygu) [3,109 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "Ganed '''Grace Gwyneddon Davies''' (Grace Elizabeth Roberts cyn briodi) (1878-1944) yn Lerpwl i Ann a Lewis Roberts, dau o Gymry Lerpwl oedd âchysylltiadau â Dwyran, Ynys Môn.. Daeth yn gerddor, cantores a chasglwr alawon gwerin o fri. Yn dilyn hyfforddiant fel pianyddes yn yr Academi Gerdd Frenhinol yn Llundain a chyfnod fel cantores yn Ffrainc a’r Eidal, daeth i berfformio yn un o gyngherddau Eisteddfod Genedlaethol Cymru, Caernarfon, 1906, ac i gyfrann...")
- 18:36, 14 Hydref 2024 Robert Gwyneddon Davies (hanes | golygu) [1,712 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "Roedd '''Robert Gwyneddon Davies''' (1870-1928) yn gyfreithiwr yng Nghaernarfon a ymddiddorodd yn llenyddiaeth Cymru yn ei amser hamdden. Mab ydoedd i John Davies (Gwyneddon) (1832-1904), argraffydd a newyddiadurwr o Fangor a symudodd wedyn i Gaernarfon lle sefydlodd wasg, gan argraffu a golygu papur enwadol ''Y Goleuad''. Y tu allan i'w waith pob dydd, roedd yn gasglwr llawysgrifau, ac y mae amryw o'r rhain yn llyfrgell Coleg y Gogledd, Bangor, yn cynnwys rha...")
- 14:36, 4 Hydref 2024 Griffith G. Jones (Glan Peris) (hanes | golygu) [2,564 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "Roedd '''Griffith G. Jones''', a ganwyd ym mhlwyf Llandwrog ym 1859 yn un o'r dynion hynny a gyfrannodd yn helaeth at ei ardal, fel arweinydd neu aelod pwyllgorau lleol a chrefyddol. Bu'n gynghorydd dosbarth am gyfnod rhwng 1894 1 1897. Mabwysiadodd y ffugenw Glan Peris, a bu'n arferol cyfeirio ato fel "G.G. Jones (Glan Peris)". Trodd ei law weithiau at arwain corau mewn cyfarfodydd cystadleuol ac ati, ac roedd yn boblogaidd fel arweinydd cyfarfodydd cyhoed...")
- 09:12, 23 Medi 2024 Henry Howell Parry (hanes | golygu) [1,694 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "Gwasanaethai'r '''Dr Henry Howell Parry''' (1835-1907) fel meddyg a llawfeddyg ardal Dyffryn Gwyrfai am lawer o flynyddoedd wedi iddo gael ei hyfforddi yn Digbeth, Birmingham. Yn wir, enwodd dai a godwyd ganddo ym mhentref Y Bontnewydd yn "Digbeth Terrace", a'i dŷ ei hun yn "Digbeth House" - a godwyd rywbryd cyn 1871.<ref>Cyfrifiad plwyf Llanwnda 1871</ref> Fe'i ganed yn Llwyn Angharad, Llanwnda ym 1835, yn ail o bedwar mab i wehydd, William Parr...") yr enw gwreiddiol oedd "Dr Henry Howell Parry"
- 08:22, 23 Medi 2024 Rhes Digbeth (hanes | golygu) [701 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "Mae '''Digbeth Terrace''' ym mhentref Y Bontnewydd, ar Lôn Groes, heibio i hen gapel Libanus. Meddyg a llawfeddyg lleol, Dr Henry Howell Parry, oedd yn gyfrifol am godi'r tai hyn, ynghyd â thŷ iddo fo ei hun, Digbeth House. Fe'u henwyd ar ôl Digbeth, Birmingham, lle cafodd Dr Parry ei hyfforddi.<ref>Gwybodaeth gan y teulu</ref> Codwyd y tai hyn rywbryd rhwng 1861 a 1871.<ref>Cyfrifiadau plwyf Llanwnda, 1861-71</r...") yr enw gwreiddiol oedd "Digbeth Terrace"
- 17:16, 22 Medi 2024 Tafarn y Blue Lion (hanes | golygu) [1,914 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "Safai '''Tafarn y Blue Lion''' ar ochr y ffordd dyrpeg yn Llanwnda, i'r de o'r drofa sydd yn arwain at bentref Rhos Isaf. Fe'i codwyd, mae'n debyg, ym 1845 neu ychydig yn gynt, pan gymerodd William Williams, Mount Pleasant brydles gan Ystad Glynllifon, a hynny am 60 mlynedd, ar y Blue Lion, hanner y caeau lle safai a'r holl gae rhwng yr adeilad a'r "Tryfan road".<ref>Archifdy Gwynedd, XD2/21083</ref> Roedd William Williams yn fwy na thafarnwr, gan e...")
- 15:16, 22 Medi 2024 Pentre Uchaf, Y Bontnewydd (hanes | golygu) [567 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "'''Pentre Uchaf''' yw'r darn o bentref Y Bontnewydd sydd o fewn hen ffiniau plwyf Llanwnda, ac yn fwy penodol y tai sydd ar ochr y lôn bost ar yr allt sydd yn codi o'r bont ei hun. Defnyddir yr enw o hyd fel enw stryd, ond mae'n hen enw sy'n mynd yn ôl i o leiaf ganol y ganrif cyn diwethaf. Tai moel oedd tai Pentre Uchaf, a chrefftwyr a mân ddynion busnes oedd yn byw yno gan fwyaf.<ref>Cyfrifiad plwyf Llanwnda, 1861 ''et seq.''</ref...")
- 12:57, 22 Medi 2024 Black Lion, Y Bontnewydd (hanes | golygu) [4,015 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "Ceir sôn am ''Black Lion'' mor gynnar â 1804, pan fu farw Cadwaladr Williams, "victualler" (sef darparwr bwyd a diod), The Black Lion, Bontnewydd. Mae papurau caniatáu gweinyddu ei eiddo wedi ei farwolaeth yn y Llyfrgell Genedlaethol.<ref>LlGC, Dogfennau Llys Profiant Bangor B1804/124</ref> Mae'r cyfeiriad hwn yn tueddu awgrymu mai tafarnwr o ryw fath oedd o, a'r enw'n sicr yn awgrymu mai tafarn oedd ei gartref. Ar fap a rhestr bennu'r degwm plwyf Llanw...")
- 09:47, 18 Medi 2024 David Williams, Fern Villa (hanes | golygu) [1,629 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (nnw'n byw yn Fern Villa am gyfnod hir wedi i David Williams)
- 19:50, 17 Medi 2024 Y Bryn, Llanwnda (hanes | golygu) [4,004 beit] Irion (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "Saif '''Y Bryn''' ar ben yr allt sy'n codi o Ffingar a Phant Gadlys ar yr hen lôn bost i Ddyffryn Nantlle, ar gyrion y Dolydd. Mae'n debyg i'r tŷ presennol gael ei godi yn ystod y 1890au, a rhoddwyd enw newydd, sef Fern Villa, i'r annedd-dŷ. Yr oedd tŷ cynharach wedi bod ar yr un safle, a'r safle ei hun yn rhan o fferm Garth, Llanwnda. Ym 1838, Arglwydd Newborough oedd yn be...")
- 12:26, 11 Medi 2024 Bryn Crach (hanes | golygu) [606 beit] Cudyll (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "'''Bryn Crach''' oedd hen enw'r tŷ yn Llanwnda sydd heddiw â'r enw Y Bryn, ond am gyfnod o gwmpas 1900 fe gafodd ei alw'n "Fern Villa" - dichon mai ar ôl cael ei ail-adeiladu oedd hynny. Gweler yr erthygl ar Y Bryn am hanes y sawl a oedd yn byw yno dros y blynyddoedd. Categori:Enwau lleoedd")
- 12:13, 7 Medi 2024 Pwll tywod (hanes | golygu) [6,354 beit] Carlmorris (sgwrs | cyfraniadau) (Dechrau tudalen newydd gyda "900px|alt=Cof y Cwmwd | Cronfa helaeth o ffeithiau am hanes Uwchgwyrfai y gall unrhyw un gyfrannu ati {| style="float:chwith; border-style: solid; border-width:8px; border-color:#02364c; padding:5px;width:1045px; background:#02364c" |- |} bawd|de|450px|Dyffryn Nantlle o Lôn Eifion. {| style="float:chwith; border-style: so...")
