Thomas Williams, Gwylfa: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Cof y Cwmwd
Neidio i'r panel llywio Neidio i'r bar chwilio
← Golygiad hŷn
Dim crynodeb golygu
Dim crynodeb golygu
 
(Ni ddangosir y 5 golygiad yn y canol gan 2 ddefnyddiwr arall)
Llinell 1: Llinell 1:
Roedd '''Thomas Williams''', a ymddeolodd i plasty Gwylfa, tŷ mawr ar y [[Lôn Ganol]] rhwng [[Glan-rhyd]] a [[Llandwrog]], yn fab i fasnachwr glo llwyddiannus yn Lerpwl. Fe'i ganed 15 Mawrth 1833<ref>Plac ar wal Capel Glan-rhyd, Llanwnda</ref> yn fab hynaf (o 6 o blant) i Richard a Margaret Williams. Melinydd oedd Richard (g.1807) yn wreiddiol, yn hanu o Gonwy; erbyn 1841 roedd wedi priodi â Margaret, dynes o Sir Fôn, (g.1806), ac erbyn 1833 pan aned Thomas roeddynt yn byw yn Nhŷ'r Felin, Trefriw lle oedd y tad yn felinydd. Roedd y felin ger y cei ar lan Afon Conwy ac yn fuan wedyn symudodd y teulu i Lerpwl lle sefydlodd y tad fusnes glo. Erbyn 1851 roedd y teulu wedi ymsefydlu mewn tŷ syweddol, sef 19 Eldon Place, a'r tad yn cael ei ddisgrifio fel masnachwr glo a meistr 4 o ddynion, a Thomas, 18 oed, yn cael ei ddisgrifio fel cynorthwywr masnachwr glo. Erbyn hyn, enw'r cwmni oedd "Richard Williams a'i fab". Roedd Thomas felly yn berchennog rhannol ar y cwmni. Ffynnodd y busnes ac erbyn 1861 roedd y teulu wedi symud i 180 Vauxhall Road, Lerpwl, a'r tad yn cyflogi 21 o ddynion. Bu farw'r tad rywbryd rhwng 1871 ac 1881.
[[Delwedd:Cofeb Thomas Williams, Gwylfa, Llanwnda.jpg|bawd|de|400px|Cofeb Thomas Williams yng Nghapel Glan-rhyd]]


Rywbryd ar ôl 1861 priododd Thomas a dynes bymtheg mlynedd yn iau nag ef, sef Kate (neu Catherine), a hanodd o Lanystumdwy. Ymsefydlodd y teulu ym Marsh Lane, Walton, West Kirby. Roedd y teulu'n dal yno ym 1871, ond erbyn 1881 - tybed nad oedd Kate yn medru ymgynefino a'r ddinas? - roedd Thomas a Kate wedi symud i fferm y Fron, Llanfaglan, lle y disgrifiwyd Thomas fel masnachwr glo, ond yr oedd hefyd yn cyflogi dau was fferm. Erbyn 1891 roedd y ddau wedi ymsefydlu yn yr Wylfa, gyda Thomas yn dal i fod ynghlwm wrth y busnes glo. Erbyn 1901, ac yntau'n 67 oed, roedd wedi ymddeol ac wedi colli ei wraig gyntaf, Catherine ym 1892.<ref>''North Wales Express'', 15.7.1892, t.4</ref> Ym 1895, ail-briododd â Jane, dynes o Fellteyrn, a hithau (fel Catherine) yn 15 mlynedd yn iau nag ef.<ref>''North Wales Express'', 8.3.1895, t.6</ref><ref>Cyfrifiadau plwyfi a wardiau Trefriw 1841-51; Scotland, Lerpwl a West Derby, 1851-1881; Llanfaglan, 1881; a Llanwnda, 1891-1901.</ref>
Roedd '''Thomas Williams''', a ymddeolodd i blasty Gwylfa, tŷ mawr ar y [[Lôn Ganol]] rhwng [[Glan-rhyd]] a [[Llandwrog]], yn fab i fasnachwr glo llwyddiannus yn Lerpwl. Fe'i ganed 15 Mawrth 1833<ref>Plac ar wal Capel Glan-rhyd, Llanwnda</ref> yn fab hynaf (o 6 o blant) i Richard a Margaret Williams. Melinydd oedd Richard (g.1807) yn wreiddiol, yn hanu o Gonwy; erbyn 1841 roedd wedi priodi â Margaret, dynes o Sir Fôn, (g.1806), ac erbyn 1833 pan aned Thomas roeddynt yn byw yn Nhŷ'r Felin, Trefriw lle roedd y tad yn felinydd. Roedd y felin ger y cei ar lan Afon Conwy ac yn fuan wedyn symudodd y teulu i Lerpwl lle sefydlodd y tad fusnes glo. Erbyn 1851 roedd y teulu wedi ymsefydlu mewn tŷ sylweddol, sef 19 Eldon Place, a'r tad yn cael ei ddisgrifio fel masnachwr glo a meistr 4 o ddynion, a Thomas, 18 oed, yn cael ei ddisgrifio fel cynorthwywr i fasnachwr glo. Erbyn hynny, enw'r cwmni oedd "Richard Williams a'i fab". Roedd Thomas felly'n berchennog rhannol ar y cwmni. Ffynnodd y busnes ac erbyn 1861 roedd y teulu wedi symud i 180 Vauxhall Road, Lerpwl, a'r tad yn cyflogi 21 o ddynion. Bu farw'r tad rywbryd rhwng 1871 ac 1881.


Ymddengys y bu Thomas Williams, lle bynnag yr oedd yn byw, yn gefnogol i achosion dyngarol a chrefyddol. Fo, i raddau helaeth, oedd yn noddi adeiladu [[Capel Glan-rhyd (MC), Llanwnda]], gan roi'r safle a £1000 at y gwaith (a gostiodd i gyd tua £2800), ac fe'i codwyd yn un o bedwar blaenor cychwynnol yr eglwys.<ref>W. Hobley, ‘’Hanes Methodistiaeth Arfon’’, Cyf. I (Caernarfon, 1910), t.346</ref>
Rywbryd ar ôl 1861 priododd Thomas â dynes bymtheg mlynedd yn iau nag ef, sef Kate (neu Catherine), a hanai o Lanystumdwy. Ymsefydlodd y teulu ym Marsh Lane, Walton, West Kirby. Roedd y teulu'n dal yno ym 1871, ond erbyn 1880 (a bron yn sicr rai blynyddoedd cyn hynny) roedd Thomas a Kate wedi symud i fferm y Fron, Llanfaglan, lle disgrifiwyd Thomas fel masnachwr glo, ond yr oedd hefyd yn cyflogi dau was fferm. Tybed nad oedd Kate yn medru ymgynefino â'r ddinas?


Bu farw 8 Gorffennaf 1904 ar ôl dioddef iechyd gwael am rai blynyddoedd, a'i gladdu ym [[Mynwent Bryn'rodyn]] ar ôl gwasanaeth angladd yn ei gapel, Glan-rhyd. Roedd y nifer helaeth o ddynion a fynychodd yr achlysur yn dyst i'w enw da a'i barch o fewn ei enwad, a daeth nifer o rai dylanwadol o Lerpwl i'r achlysur. Dynion yn unig oedd yn yr angladd, a'i weddw Jane heb fod yn bresennol.<ref>Adroddiadau papur newydd amrywiol, e.e. ''Y Goleuad'', 22.7.1904, t.14</ref> Profwyd ei ewyllys yn ddiweddaraach y flwyddyn honno, a chofnodwyd ei fod wedi gadael cyfanswm o eiddo ac arian gwerth £23562. Roedd ei weddw Jane yn cael aros yn Gwylfa am ei hoes ynghyd â derbyn gwaddol o £500 y flwyddyn (onibai ei bod yn ailbriodi - os felly £250 yn unig fyddai'r swm). Aeth gweddill yr eiddo i'w ferch, gwraig ei gyd-ysgutor, Walter E. Lloyd, Lerpwl.<ref>''Y Goleuad'', 11.11.1904, t.10</ref>
Cawsant gartref ysbrydol hapus, mae'n debyg, yng Ngapel Pen-y-graig, Llanfaglan, a chodwyd Thomas yn flaenor yno. Roedd ef o'r farn y dylid atgyweirio'r capel a'i helaethu a pherswadiodd aelodau'r capel i glirio'r ddyled oedd ar yr hen adeilad, gan roi £300 at y gwaith o atgyweirio ac ymestyn. Agorwyd y capel ar ei newydd wedd ym 1881 ond roedd dyled sylweddol arno ac yn fuan symudodd Thomas a Catherine i Gwylfa, gan ymaelodi yng [[Capel Bwlan (MC), Llandwrog|Nghapel y Bwlan]], a gadael dyled o £230 i'r aelodau ym Mhen-y-graig ei thalu - swm a gymerodd tan 1898 iddynt ei glirio.<ref>W. Hobley, ‘’Hanes Methodistiaeth Arfon’’, Cyf. III (Caernarfon, 1915), tt.237-8</ref> Ar ôl symud i'r Bwlan, fe'i codwyd yn flaenor yno. Gwelodd angen am ysgoldy i wasanaethu ardal [[Dinas Dinlle]], ac fe godwyd [[Capel y Morfa (MC), Dinas Dinlle]] ar ei draul ei hun ym 1895.<ref>W. Hobley, ‘’Hanes Methodistiaeth Arfon’’, Cyf. I (Caernarfon, 1910), tt.184-5</ref>
 
Rywbryd cyn 1891 roedd y ddau wedi ymsefydlu yn Gwylfa, gyda Thomas yn dal i fod ynghlwm wrth y busnes glo. Erbyn 1901, ac yntau'n 67 oed, roedd wedi ymddeol ac wedi colli ei wraig gyntaf, Catherine, ym 1892.<ref>''North Wales Express'', 15.7.1892, t.4</ref> Ym 1895, ail-briododd â Jane, dynes o Sarn Mellteyrn yn Llŷn, a hithau (fel Catherine) 15 mlynedd yn iau nag ef.<ref>''North Wales Express'', 8.3.1895, t.6</ref><ref>Cyfrifiadau plwyfi a wardiau Trefriw 1841-51; Scotland, Lerpwl a West Derby, 1851-1881; Llanfaglan, 1881; a Llanwnda, 1891-1901.</ref>
 
Ymddengys y bu Thomas Williams, lle bynnag yr oedd yn byw, yn gefnogol i achosion dyngarol a chrefyddol. Ef, i raddau helaeth, a noddodd adeiladu [[Capel Glan-rhyd (MC), Llanwnda]], gan roi'r safle a £1000 at y gwaith (a gostiodd tua £2800 i gyd), ac fe'i codwyd yn un o bedwar blaenor cychwynnol yr eglwys.<ref>W. Hobley, ‘’Hanes Methodistiaeth Arfon’’, Cyf. I (Caernarfon, 1910), t.346</ref>
 
Bu farw 8 Gorffennaf 1904 ar ôl dioddef iechyd gwael am rai blynyddoedd, a'i gladdu ym [[Mynwent Bryn'rodyn]] ar ôl gwasanaeth angladd yn ei gapel, Glan-rhyd. Roedd y nifer helaeth o ddynion a fynychodd yr achlysur yn dyst i'w enw da a'i barch o fewn ei enwad, a daeth nifer o rai dylanwadol o Lerpwl i'r achlysur. Dynion yn unig oedd yn yr angladd, a'i weddw Jane heb fod yn bresennol.<ref>Adroddiadau papur newydd amrywiol, e.e. ''Y Goleuad'', 22.7.1904, t.14</ref> Profwyd ei ewyllys yn ddiweddaraach y flwyddyn honno, a chofnodwyd ei fod wedi gadael cyfanswm o eiddo ac arian gwerth £23562. Roedd ei weddw Jane yn cael aros yn Gwylfa am ei hoes, ynghyd â derbyn gwaddol o £500 y flwyddyn (oni bai ei bod yn ail-briodi - os felly £250 yn unig fyddai'r swm). Aeth gweddill yr eiddo i'w ferch Annie, gwraig ei gyd-ysgutor, Walter E. Lloyd, Lerpwl - yntau'n fasnacahwr glo a hanai o Feidrim, Sir Gaerfyrddin.<ref>Cyfrifiad Toxteth Park, Liverpool, 1901</ref><ref>''Y Goleuad'', 11.11.1904, t.10</ref>


==Cyfeiriadau==
==Cyfeiriadau==

Golygiad diweddaraf yn ôl 18:18, 18 Awst 2024

Cofeb Thomas Williams yng Nghapel Glan-rhyd

Roedd Thomas Williams, a ymddeolodd i blasty Gwylfa, tŷ mawr ar y Lôn Ganol rhwng Glan-rhyd a Llandwrog, yn fab i fasnachwr glo llwyddiannus yn Lerpwl. Fe'i ganed 15 Mawrth 1833[1] yn fab hynaf (o 6 o blant) i Richard a Margaret Williams. Melinydd oedd Richard (g.1807) yn wreiddiol, yn hanu o Gonwy; erbyn 1841 roedd wedi priodi â Margaret, dynes o Sir Fôn, (g.1806), ac erbyn 1833 pan aned Thomas roeddynt yn byw yn Nhŷ'r Felin, Trefriw lle roedd y tad yn felinydd. Roedd y felin ger y cei ar lan Afon Conwy ac yn fuan wedyn symudodd y teulu i Lerpwl lle sefydlodd y tad fusnes glo. Erbyn 1851 roedd y teulu wedi ymsefydlu mewn tŷ sylweddol, sef 19 Eldon Place, a'r tad yn cael ei ddisgrifio fel masnachwr glo a meistr 4 o ddynion, a Thomas, 18 oed, yn cael ei ddisgrifio fel cynorthwywr i fasnachwr glo. Erbyn hynny, enw'r cwmni oedd "Richard Williams a'i fab". Roedd Thomas felly'n berchennog rhannol ar y cwmni. Ffynnodd y busnes ac erbyn 1861 roedd y teulu wedi symud i 180 Vauxhall Road, Lerpwl, a'r tad yn cyflogi 21 o ddynion. Bu farw'r tad rywbryd rhwng 1871 ac 1881.

Rywbryd ar ôl 1861 priododd Thomas â dynes bymtheg mlynedd yn iau nag ef, sef Kate (neu Catherine), a hanai o Lanystumdwy. Ymsefydlodd y teulu ym Marsh Lane, Walton, West Kirby. Roedd y teulu'n dal yno ym 1871, ond erbyn 1880 (a bron yn sicr rai blynyddoedd cyn hynny) roedd Thomas a Kate wedi symud i fferm y Fron, Llanfaglan, lle disgrifiwyd Thomas fel masnachwr glo, ond yr oedd hefyd yn cyflogi dau was fferm. Tybed nad oedd Kate yn medru ymgynefino â'r ddinas?

Cawsant gartref ysbrydol hapus, mae'n debyg, yng Ngapel Pen-y-graig, Llanfaglan, a chodwyd Thomas yn flaenor yno. Roedd ef o'r farn y dylid atgyweirio'r capel a'i helaethu a pherswadiodd aelodau'r capel i glirio'r ddyled oedd ar yr hen adeilad, gan roi £300 at y gwaith o atgyweirio ac ymestyn. Agorwyd y capel ar ei newydd wedd ym 1881 ond roedd dyled sylweddol arno ac yn fuan symudodd Thomas a Catherine i Gwylfa, gan ymaelodi yng Nghapel y Bwlan, a gadael dyled o £230 i'r aelodau ym Mhen-y-graig ei thalu - swm a gymerodd tan 1898 iddynt ei glirio.[2] Ar ôl symud i'r Bwlan, fe'i codwyd yn flaenor yno. Gwelodd angen am ysgoldy i wasanaethu ardal Dinas Dinlle, ac fe godwyd Capel y Morfa (MC), Dinas Dinlle ar ei draul ei hun ym 1895.[3]

Rywbryd cyn 1891 roedd y ddau wedi ymsefydlu yn Gwylfa, gyda Thomas yn dal i fod ynghlwm wrth y busnes glo. Erbyn 1901, ac yntau'n 67 oed, roedd wedi ymddeol ac wedi colli ei wraig gyntaf, Catherine, ym 1892.[4] Ym 1895, ail-briododd â Jane, dynes o Sarn Mellteyrn yn Llŷn, a hithau (fel Catherine) 15 mlynedd yn iau nag ef.[5][6]

Ymddengys y bu Thomas Williams, lle bynnag yr oedd yn byw, yn gefnogol i achosion dyngarol a chrefyddol. Ef, i raddau helaeth, a noddodd adeiladu Capel Glan-rhyd (MC), Llanwnda, gan roi'r safle a £1000 at y gwaith (a gostiodd tua £2800 i gyd), ac fe'i codwyd yn un o bedwar blaenor cychwynnol yr eglwys.[7]

Bu farw 8 Gorffennaf 1904 ar ôl dioddef iechyd gwael am rai blynyddoedd, a'i gladdu ym Mynwent Bryn'rodyn ar ôl gwasanaeth angladd yn ei gapel, Glan-rhyd. Roedd y nifer helaeth o ddynion a fynychodd yr achlysur yn dyst i'w enw da a'i barch o fewn ei enwad, a daeth nifer o rai dylanwadol o Lerpwl i'r achlysur. Dynion yn unig oedd yn yr angladd, a'i weddw Jane heb fod yn bresennol.[8] Profwyd ei ewyllys yn ddiweddaraach y flwyddyn honno, a chofnodwyd ei fod wedi gadael cyfanswm o eiddo ac arian gwerth £23562. Roedd ei weddw Jane yn cael aros yn Gwylfa am ei hoes, ynghyd â derbyn gwaddol o £500 y flwyddyn (oni bai ei bod yn ail-briodi - os felly £250 yn unig fyddai'r swm). Aeth gweddill yr eiddo i'w ferch Annie, gwraig ei gyd-ysgutor, Walter E. Lloyd, Lerpwl - yntau'n fasnacahwr glo a hanai o Feidrim, Sir Gaerfyrddin.[9][10]

Cyfeiriadau

  1. ↑ Plac ar wal Capel Glan-rhyd, Llanwnda
  2. ↑ W. Hobley, ‘’Hanes Methodistiaeth Arfon’’, Cyf. III (Caernarfon, 1915), tt.237-8
  3. ↑ W. Hobley, ‘’Hanes Methodistiaeth Arfon’’, Cyf. I (Caernarfon, 1910), tt.184-5
  4. ↑ North Wales Express, 15.7.1892, t.4
  5. ↑ North Wales Express, 8.3.1895, t.6
  6. ↑ Cyfrifiadau plwyfi a wardiau Trefriw 1841-51; Scotland, Lerpwl a West Derby, 1851-1881; Llanfaglan, 1881; a Llanwnda, 1891-1901.
  7. ↑ W. Hobley, ‘’Hanes Methodistiaeth Arfon’’, Cyf. I (Caernarfon, 1910), t.346
  8. ↑ Adroddiadau papur newydd amrywiol, e.e. Y Goleuad, 22.7.1904, t.14
  9. ↑ Cyfrifiad Toxteth Park, Liverpool, 1901
  10. ↑ Y Goleuad, 11.11.1904, t.10
Wedi dod o "https://cof.canolfanuwchgwyrfai.cymru/index.php?title=Thomas_Williams,_Gwylfa&oldid=15884"