Melinau Afon Gwyrfai
Yr oedd Melinau Afon Gwyrfai yn nodwedd ar Afon Gwyrfai yn y dyddiau a fu, ac yn defnyddio grym y dŵr i droi'r peiriannau.
Yn cychwyn o darddiad yr afon yn Rhyd-ddu, ceid y melinau canlynol:
- Melin Rhyd-ddu, melin wlân
- Melin Nant, ger Cerrig-y-Rhyd
- Pandy Hafod-y-wern
- Melin Cae Mawr, melin ŷd
- Melin Wyrfai, melin ŷd
- Melin Bodellog (neu Felin-y-Groes), a adwaenid yn lleol fel Melin y Bont Newydd yn yr 17g, melin ŷd.
- Ffatri wlân Bontnewydd
- Melin y Bont Newydd a adeiladwyd tua 1820.
- Melin y Bont-faen, melin ŷd
Gweler tudalennau ar wahân am fanylion pob melin, trwy glicio ar yr enw yn y rhestr uchod. Rhestrir yr holl felinau a oedd ar ddwy lan yr afon, er bod y lan ddwyreiniol yng nghwmwd Isgwyrfai.