Henry Kennedy
Henry Kennedy (1814-1896) oedd y pensaer mwyaf cynhyrchiol a weithiai ar eglwysi esgobaeth Bangor yng nghanol y 19g., gan atgyweirio, ymestyn neu ail-adeiladu tua 80 ohonynt dros gyfnod o hanner can mlynedd. Cafodd ei eni yn Llundain, ond yn ystod y 1840au cynnar fe symudodd i Fangor, gan sefydlu cwmni o benseiri yno, gyda'i swyddfa am amser maith ar y Stryd Fawr.[1] Er bod ganddo ddau bartner ar adegau gwahanol, fo ei hun a ymgymerai â'r mwyafrif helaeth o waith yr esgobaeth, yn cynnwys gosod to ar ran o'r Eglwys Gadeiriol - gwaith a feirniadwyd yn hallt gan y pensaer eglwysig enwog, Syr George Gilbert Scott, oherwydd iddo ddinistrio nenfwd hanesyddol corff yr eglwys gadeiriol, a ganmolwyd yn gyffredinol.[2]
Kennedy oedd yn gyfrifol am ddylunio Eglwys Sant Thomas, Y Groeslon, a agorwyd ym 1853 ar dir a roddwyd gan yr Arglwydd Newborough.[3] Bron i 40 mlynedd yn ddiweddarach, fo oedd pensaer eglwys newydd Pen-y-groes, sef Eglwys Crist, Pen-y-groes a agorwyd ym 1890. Mae'r Comisiwn Brenhinol ar Henebion yn ei disgrifio fel eglwys ddigon cyffredin yn y dull Seisnig Cynnar.[4]
Yng nghyd-destun Uwchgwyrfai, ei brif waith, fodd bynnag, oedd codi eglwys newydd ar gyfer pentref Llandwrog yn unol â dymuniadau Spencer Bulkeley Wynn, 3ydd Arglwydd Newborough, tua 1859-61.[5] Cyn hynny, ym 1853, roedd Newborough wedi bod yn datblygu cynlluniau ar gyfer eglwys ym Mharc Glynllifon fel capel preifat gyda ffenestri mawr a chladdgelloedd tanddaearol i'r teulu am gost o £7000,[6] ond ni wireddwyd y cynlluniau hynny.[7] Yr oedd Kennedy hefyd yn gyfrifol ym 1853 am gynllunio adeiladau Ysgol Llandwrog, yr ysgol eglwys leol.[8] Roedd Kennedy'n fwy na phensaer brics a mortar yn unig - mae dogfennau ar gael sydd yn dangos mai ef, er enghraifft, oedd yn gyfrifol am ddylunio desgiau'r plant yn yr ysgol.[9]
Defnyddiodd Newborough ef fel y pensaer ar gyfer ail-adeiladu Abaty Maenan, ei eiddo yn Nyffryn Conwy;[10] a gwneud gwaith yn Eglwys Boduan ar ei ystâd ym Mhen Llŷn.[11] Yr oedd ei fab, Frederick George Wynn, yn gleient iddo hefyd - roedd Kennedy'n gyfrifol, mor ddiweddar â 1889, am ail-adeiladu rhan o wal ddwyreiniol Plas Glynllifon a'r tŷ gwydr sydd ynghlwm ag ef.[12]
Ym 1853 gwnaeth Kennedy gais am y swydd o Arolygydd y Sir dan y Sesiwn Chwarter, ond hyd y gwyddys ni fu'n llwyddiannus.[13] Ymysg ei waith seciwlar prin ceir addasiadau i Gastell Gwrych, Abergele, a thŵr cloc y dref ym Machynlleth, sydd, fel ei eglwysi, yn dangos ei hoffter o'r traddodiad gothig.[14]
Bu farw ym 1896 (er i rai ffynonellau ddweud 1898). Y farn gyffredinol am ei waith oedd ei fod yn ddigon crefftus a boddhaol er nad oedd yn cyrraedd safonau disglair fel rheol. Ceir mwy o fanylion am ei waith y tu hwnt i Uwchgwyrfai ar safleoedd Wicipedia, ac yn y Dictionary of Scottish Architects. Nid yw'n amlwg pam ei fod yn ymddangos yn y fan honno, ond dichon felly fod ganddo wreiddiau teuluol yn Yr Alban.[15]
Cyfeiriadau
- ↑ Erthygl Wicipedia am Kennedy, [1], cyrchwyd 23.3.2021
- ↑ Gwefan Gilbert Scott.org, [2], cyrchwyd 23.3.2021
- ↑ Gwler tudalen Eglwys Sant Thomas, Y Groeslon yn Cof y Cwmwd am fanylion a llun o un o'i gynlluniau o'r eglwys.
- ↑ Gwefan Coflein, [3], cyrchwyd 23.3.2021>
- ↑ Archifdy Caernarfon, XD2/14261
- ↑ Archifdy Caernarfon, XD2/14255-6
- ↑ Archifdy Caernarfon, XD2A/754-761
- ↑ Archifdy Caernarfon, XD2A/872
- ↑ Archifdy Caernarfon, XD2A/871
- ↑ Archifdy Caernarfon, XD2/22297 et seq.
- ↑ Archifdy Caernarfon, XD2A/115
- ↑ Archifdy Caernarfon, XD2A/1579
- ↑ Archifdy Caernarfon, XD2/24256
- ↑ Erthygl Wicipedia am Kennedy, [4], cyrchwyd 23.3.2021; Gwefan Gilbert Scott.org, [5], cyrchwyd 23.3.2021
- ↑ Dictionary of Scottish Architects, [6], cyrchwyd 23.3.2021