Ystad Plas Llanfair: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Irion (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
Irion (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Mae '''Plas Llanfair''' yn sefyll ym mhlwyf Llanfair Is-gaer, nid nepell o gylchfan Griffiths Crosin a Phlas Menai. Cartref ydoedd i deulu Griffiths, hen deulu dylanwadol iawn am ganrifoedd. Er bod y rhan fwyaf o'r ystad ym mhlwyfi Llanddeiniolen a Llanfair Is-gaer roedd gan y teulu diroedd mewn plwyfi eraill. Erbyn y 19g, roeddent yn perchen ar nifer o ffermydd ym mhlwyf [[Llandwrog]] o gwmpas gwaelod pentref diweddarach [[Y Groeslon]], yn cynnwys y tir lle saif [[Tafarn Pen Nionyn]] heddiw; hen enw swyddogol y darfarn oedd y Llanfair Arms. | Mae '''Plas Llanfair''' yn sefyll ym mhlwyf Llanfair Is-gaer, nid nepell o gylchfan Griffiths Crosin a Phlas Menai. Cartref ydoedd i deulu Griffiths, hen deulu dylanwadol iawn am ganrifoedd. Er bod y rhan fwyaf o'r ystad ym mhlwyfi Llanddeiniolen a Llanfair Is-gaer roedd gan y teulu diroedd mewn plwyfi eraill. Erbyn y 19g, roeddent yn perchen ar nifer o ffermydd ym mhlwyf [[Llandwrog]] o gwmpas gwaelod pentref diweddarach [[Y Groeslon]], yn cynnwys y tir lle saif [[Tafarn Pen Nionyn]] heddiw; hen enw swyddogol y darfarn oedd y Llanfair Arms. | ||
Yn ogystal â safle'r dafarn, 'roedd gan yr ystad ffermydd Tyddyn Dafydd, Talsiencyn (neu Dalar Siencyn), Cae'r Tŷ (hen dyddyn a'i dir o bobtu'r rheilffordd yng nghyffiniau [[Mynwent Bryn'rodyn]], a Chefn Eithin ym [[Bethesda Bach|Methesda Bach]]. Roeddd yr ystad hefyd yn berchen ar dŷ tlodion a safai tua'r fan lle mae Lôn Newydd yn cychwyn ar allt Y Groeslon. roedd y rhain ym meddiant yr ystad mor gynnar â 1796, ac ymhell cyn hynny yn ôl pob tebyg.<ref>Archifdy Caernarfon XPoole/3802</ref> Yn sgil cau [[Morfa Dinlle]] cafodd yr ystad pedwar cae, sef Parc, nid nepell o'r [[Maes Awyr Caernarfon|maes awyr]] presennol.<ref>Map Degwm Llandwrog, 1839</ref> | Yn ogystal â safle'r dafarn, 'roedd gan yr ystad ffermydd Tyddyn Dafydd, Talsiencyn (neu Dalar Siencyn), Cae'r Tŷ (hen dyddyn a'i dir o bobtu'r rheilffordd yng nghyffiniau [[Mynwent Bryn'rodyn]], a Chefn Eithin ym [[Bethesda Bach|Methesda Bach]]. Roeddd yr ystad hefyd yn berchen ar dŷ tlodion a safai tua'r fan lle mae Lôn Newydd yn cychwyn ar allt Y Groeslon. roedd y rhain ym meddiant yr ystad mor gynnar â 1796, ac ymhell cyn hynny yn ôl pob tebyg.<ref>Archifdy Caernarfon, XPoole/3802</ref> Yn sgil cau [[Morfa Dinlle]] cafodd yr ystad pedwar cae, sef Parc, nid nepell o'r [[Maes Awyr Caernarfon|maes awyr]] presennol.<ref>Map Degwm Llandwrog, 1839</ref> | ||
Roedd yr ystad hefyd yn berchen ar Cwm, plwyf [[Clynnog Fawr]] a Cae Rhyg, plwyf [[Llanwnda]] o fewn ffiniau [[Uwchgwyrfai]]. Gwerthwyd holl eiddo'r ystad yn Uwchgwyrfai ym 1870.<ref>Archifdy | Roedd yr ystad hefyd yn berchen ar Cwm, plwyf [[Clynnog Fawr]] a Cae Rhyg, plwyf [[Llanwnda]] o fewn ffiniau [[Uwchgwyrfai]]. Gwerthwyd holl eiddo'r ystad yn Uwchgwyrfai ym 1870.<ref>Archifdy Caernarfon, XD2/14360</ref> Prynwyd Tyddyn Dafydd gan [[Ystad Glynllifon]] ac ym 1896 fe wnaed gwelliannau sylweddol i'r eiddo.<ref>Archifdy Caernarfon, XD2A/612-8.</ref> Yn sgil y gwerthiant hwn hefyd, dechreuwyd ar ddatblygiad Sgwar y Groeslon, gan i Ystad Glynllifon roi prydles i [[Evan Jones, Dolydd]] ar ran o dir Tyddynb Dafydd i godi wyth o dai ym 1876.<ref>Archifdy Caernarfon, XD2/6659</ref> | ||
{{eginyn}} | {{eginyn}} | ||
Fersiwn yn ôl 17:56, 13 Mehefin 2019
Mae Plas Llanfair yn sefyll ym mhlwyf Llanfair Is-gaer, nid nepell o gylchfan Griffiths Crosin a Phlas Menai. Cartref ydoedd i deulu Griffiths, hen deulu dylanwadol iawn am ganrifoedd. Er bod y rhan fwyaf o'r ystad ym mhlwyfi Llanddeiniolen a Llanfair Is-gaer roedd gan y teulu diroedd mewn plwyfi eraill. Erbyn y 19g, roeddent yn perchen ar nifer o ffermydd ym mhlwyf Llandwrog o gwmpas gwaelod pentref diweddarach Y Groeslon, yn cynnwys y tir lle saif Tafarn Pen Nionyn heddiw; hen enw swyddogol y darfarn oedd y Llanfair Arms.
Yn ogystal â safle'r dafarn, 'roedd gan yr ystad ffermydd Tyddyn Dafydd, Talsiencyn (neu Dalar Siencyn), Cae'r Tŷ (hen dyddyn a'i dir o bobtu'r rheilffordd yng nghyffiniau Mynwent Bryn'rodyn, a Chefn Eithin ym Methesda Bach. Roeddd yr ystad hefyd yn berchen ar dŷ tlodion a safai tua'r fan lle mae Lôn Newydd yn cychwyn ar allt Y Groeslon. roedd y rhain ym meddiant yr ystad mor gynnar â 1796, ac ymhell cyn hynny yn ôl pob tebyg.[1] Yn sgil cau Morfa Dinlle cafodd yr ystad pedwar cae, sef Parc, nid nepell o'r maes awyr presennol.[2]
Roedd yr ystad hefyd yn berchen ar Cwm, plwyf Clynnog Fawr a Cae Rhyg, plwyf Llanwnda o fewn ffiniau Uwchgwyrfai. Gwerthwyd holl eiddo'r ystad yn Uwchgwyrfai ym 1870.[3] Prynwyd Tyddyn Dafydd gan Ystad Glynllifon ac ym 1896 fe wnaed gwelliannau sylweddol i'r eiddo.[4] Yn sgil y gwerthiant hwn hefyd, dechreuwyd ar ddatblygiad Sgwar y Groeslon, gan i Ystad Glynllifon roi prydles i Evan Jones, Dolydd ar ran o dir Tyddynb Dafydd i godi wyth o dai ym 1876.[5]
Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma