Beirdd gwlad Dyffryn Nantlle: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Irion (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
Irion (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
||
| Llinell 21: | Llinell 21: | ||
*[[Mawrthfab]] | *[[Mawrthfab]] | ||
*[[Maldwynog]] | *[[Maldwynog]] | ||
*[[Trebor Aled]] | *[[Trebor Aled]]. Rhaid amau ai Robert Jones (Trebor Aled) (1866-1917) sydd yma, gan mai dyn o Lansannan yn Sir Ddinbych oedd hwnnw, heb gysylltiad hyd y gwyddys â Dyffryn Nantlle.<ref>Y Bywgraffiadur (Llundain, 1953), t.480. Nid oedd yn anghyffredin i ganfod dau fardd a rannai'r un ffugenw os nad oedd y naill na'r llall yn adnabyddus y tu allan i'w ardal eu hunain.</ref> | ||
*[[Aled Ddu]] | *[[Aled Ddu]] | ||
*[[Croesfryn]] | *[[Croesfryn]] | ||
*[[H. H. (Gwelltyn)]] | *[[H. H. (Gwelltyn)]] | ||
*[[Ioan ap Ioan]] | *[[Ioan ap Ioan]]. Mae'n bur amheus ai John Williams (Ioan ap Ioan) (1800-1871) sydd yma. Gŵr o Lanrwst oedd hwnnw a wasanaetrhodd fel gweinidog y Bedyddwyr yn y de ar hyd ei oes. | ||
*[[Owen Meirig]] | *[[Owen Meirig]] | ||
*[[Ioan Eifion]] | *[[Ioan Eifion]] | ||
| Llinell 31: | Llinell 31: | ||
*[[Iolo Glan Twrog]] | *[[Iolo Glan Twrog]] | ||
Gellir tybio y byddai rhestr mor fanwl - a dadleuol efallai - yn esgor ar ohebiaeth danbaid yn rhifynnau canlynol y papur newydd, ond hyd y gellir darganfod, nid oedd unrhyw ymateb yn y rhifynnau nesaf. Dichon felly fod y gwerthusiad yn weddol agos i'w le. Cadarnhâd o'r rhagdybiaeth hon yw'r ffaith mai pedair o'r chwech cyntaf yn y rhestr wedi hawlio erthyglau ymysg y 1450 o erthyglau cynharaf yng Nghof y Cwmwd, eithr na chafwyd neb yr ysbrydoliaeth (na'r wybodaeth) i lunio erthyglau erthyglau ar y deuddeg bardd isaf ar y rhestr - rhywbeth a fydd yn cael sylw wedi hyn! | Gellir tybio y byddai rhestr mor fanwl - a dadleuol efallai - yn esgor ar ohebiaeth danbaid yn rhifynnau canlynol y papur newydd, ond hyd y gellir darganfod, nid oedd unrhyw ymateb yn y rhifynnau nesaf. Dichon felly fod y gwerthusiad yn weddol agos i'w le. Cadarnhâd o'r rhagdybiaeth hon yw'r ffaith mai pedair o'r chwech cyntaf yn y rhestr wedi hawlio erthyglau ymysg y 1450 o erthyglau cynharaf yng Nghof y Cwmwd, eithr na chafwyd neb yr ysbrydoliaeth (na'r wybodaeth) i lunio erthyglau erthyglau ar y deuddeg bardd isaf ar y rhestr - rhywbeth a fydd, gobeithio, yn cael sylw wedi hyn! | ||
Rhaid hefyd amau mai dim ond beirdd [[Dyffryn Nantlle]] oedd yn byw ym 1888 sydd yma. Ni ddylid anghofio am feirdd cynharach o sylwedd, megis [[David Jones (Dewi Arfon)]] ac [[Ebeneser Thomas (Eben Fardd)]]; nac ychwaith y blodeuo rhyfeddol yn nhraddodiad y dyffryn gyda gwaith rhai fel [[Robert Williams Parry]], [[T. H. Parry-Williams]], [[Mathonwy Hughes]], [[Gwilym R. Jones]] ac yn y blaen. | Rhaid hefyd amau mai dim ond beirdd [[Dyffryn Nantlle]] oedd yn byw ym 1888 sydd yma. Ni ddylid anghofio am feirdd cynharach o sylwedd, megis [[David Jones (Dewi Arfon)]] ac [[Ebeneser Thomas (Eben Fardd)]]; nac ychwaith y blodeuo rhyfeddol yn nhraddodiad y dyffryn gyda gwaith rhai fel [[Robert Williams Parry]], [[T. H. Parry-Williams]], [[Mathonwy Hughes]], [[Gwilym R. Jones]] ac yn y blaen. | ||
Fersiwn yn ôl 11:25, 13 Hydref 2022
Argraffwyd rhestr o ddeunaw o ‘’’feirdd Dyffryn Nantlle’’’ yn rhifyn 8 Chwefror 1888 o’r ‘’Genedl Gymreig’’.[1] Ceisiwyd eu rhoi yn nhrefn rhagoriaeth, ond wrth gwrs, gan mai ar ffurf llythyr at y golygydd yr ymddangosodd y rhestr, a hynny gan ohebydd anhysbys, sef “Y Pwyswr”. Serch hynny, a beth bynnag am y ffordd y sgoriodd Y Pwyswr y beirdd unigol, mae’n rhoi rhestr hynod o ddefnyddiol o’r prif feirdd gwlad Dyffryn Nantlle oedd yn eu bri ychydig cyn diwedd y 19g.
Dyma sut mae llythyr Y Pwyswr yn cychwyn:
TAFOLIAD BEIRDD DYFFRYN NANTLLE SYR,-Mewn trefn i ni allu gwneyd chwareu teg â phob un ohonynt, yr ydym yn nodi eu graddau mewn pedwar peth gwahanol, gan eu bod oll yn rhagori yn y naill neu'r llall o'r pethau hyn. Y pedwar peth hynny yw - Awen, Barn, Dysg, a Chynghanedd. Cymerwn ugain yn safon gyda phob un ohonynt; yna cyfrifwn yr oll gyda'u gilydd, heb adnabod neb ohonynt yn ôl y cnawd.
Ar ôl rhestru’r beirdd a’u sgoriau – yn ôl ei farn o – gorffenodd y llythyrwr ei lythyr fel a ganlyn:
Gyda'ch caniatâd, Mr Gol., yr ydym yn bwriadu tafoli cerddorion y dyffryn y tro nesaf; ac yna y llenorion a'i areithwyr. Y PWYSWR.
Gwelir yn y ddelwedd a atgynhyrchir yma'r sgoriau unigol. Mae erthyglau am y beirdd unigol a restrir isod i’w cael - neu mi fyddant ar gael - ar y wefan hon.
- William John Davies (Glan Llyfnwy)
- Howell Roberts (Hywel Tudur)
- J. Machreth Rees
- Parch D. Jones
- H.E. Jones (Hywel Cefni)
- Owen Edwards (Anant)
- G. (Geraint) Owen
- Mawrthfab
- Maldwynog
- Trebor Aled. Rhaid amau ai Robert Jones (Trebor Aled) (1866-1917) sydd yma, gan mai dyn o Lansannan yn Sir Ddinbych oedd hwnnw, heb gysylltiad hyd y gwyddys â Dyffryn Nantlle.[2]
- Aled Ddu
- Croesfryn
- H. H. (Gwelltyn)
- Ioan ap Ioan. Mae'n bur amheus ai John Williams (Ioan ap Ioan) (1800-1871) sydd yma. Gŵr o Lanrwst oedd hwnnw a wasanaetrhodd fel gweinidog y Bedyddwyr yn y de ar hyd ei oes.
- Owen Meirig
- Ioan Eifion
- Ieuan Nebo
- Iolo Glan Twrog
Gellir tybio y byddai rhestr mor fanwl - a dadleuol efallai - yn esgor ar ohebiaeth danbaid yn rhifynnau canlynol y papur newydd, ond hyd y gellir darganfod, nid oedd unrhyw ymateb yn y rhifynnau nesaf. Dichon felly fod y gwerthusiad yn weddol agos i'w le. Cadarnhâd o'r rhagdybiaeth hon yw'r ffaith mai pedair o'r chwech cyntaf yn y rhestr wedi hawlio erthyglau ymysg y 1450 o erthyglau cynharaf yng Nghof y Cwmwd, eithr na chafwyd neb yr ysbrydoliaeth (na'r wybodaeth) i lunio erthyglau erthyglau ar y deuddeg bardd isaf ar y rhestr - rhywbeth a fydd, gobeithio, yn cael sylw wedi hyn!
Rhaid hefyd amau mai dim ond beirdd Dyffryn Nantlle oedd yn byw ym 1888 sydd yma. Ni ddylid anghofio am feirdd cynharach o sylwedd, megis David Jones (Dewi Arfon) ac Ebeneser Thomas (Eben Fardd); nac ychwaith y blodeuo rhyfeddol yn nhraddodiad y dyffryn gyda gwaith rhai fel Robert Williams Parry, T. H. Parry-Williams, Mathonwy Hughes, Gwilym R. Jones ac yn y blaen.