Ysgol Elis Tomos: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Neidio i'r panel llywio
Neidio i'r bar chwilio
Irion (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
BDim crynodeb golygu |
||
| (Ni ddangosir y golygiad yn y canol gan ddefnyddiwr arall) | |||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Cynhelid ysgol | Cynhelid ysgol tan oddeutu 1850 ym mhentref [[Carmel]] gan ddyn o'r enw [[Ellis Thomas|Elis Tomos]]. Mae disgrifiad ohoni gan [[Hugh Menander Jones]] yn ''Y Geninen'': | ||
Nid oedd yn yr ardal, [ | Nid oedd yn yr ardal, [hyd at ddechrau'r 1850au], ond un ysgol, a elwid yn "Ysgol Elis Tomos," yr hon a gynhelid ar y cyntaf yn [[Capel Pisgah (A), Carmel|nghapel yr Anibynwyr, Pisgah]], ond yn ddiweddarach a gynhelid yn y tŷ capel, mewn lle cyfyng ac anghyfleus - plant yn y llawr a'r fules yn y cefn; a mynych yr anghydgordiad a geid yn lleisiau y naill a'r llall. Fel ysgol effeithiol i ddwyn plant i fyny yr oedd iddi enw a chlod, yn bell ac yn agos; ac nid oedd neb yn yr ardal a'r cylchoedd o'r bron na fu trwy gwrs o addysg ynddi: ond yr oedd cylch ei haddysg yn gwbl mewn darllen y Beibl Cymraeg a dysgu ysgrifennu; ac yr oedd dysgu ysgrifennu ynddi yn elfen bwysig yn ngolwg pawb. Ond symudwyd Elis Tomos gan henaint, a daeth terfyn ar yr ysgol. Nid oedd yn y gymydogaeth ar ôl hynny, ond [[Ysgol Bron-y-foel|Ysgol Genedlaethol Bronyfoel]], [[Y Fron|Cesarea]], cylch addysg yr hon oedd, rhaid addef, yn fwy ac yn well, ond yn bur aneffeithiol.<ref>''Y Geninen'', Rhifyn Gŵyl Dewi, 1903, t.62. Diweddarwyd yr orgraff</ref> | ||
Nid oes sôn yn y [[Llyfrau Gleision]] am ysgol Elis Tomos, dim ond Ysgol Bron-y-foel, a elwid y pryd hynny'n "Ysgol y Mynydd", (''The Mountain School''). | Nid oes sôn yn y [[Llyfrau Gleision]] am ysgol Elis Tomos, dim ond Ysgol Bron-y-foel, a elwid y pryd hynny'n "Ysgol y Mynydd", (''The Mountain School'').<ref>Llyfrau Gleision, 1847, Cyf.III, t.110-11</ref> | ||
==Cyfeiriadau== | ==Cyfeiriadau== | ||
Golygiad diweddaraf yn ôl 15:20, 6 Tachwedd 2022
Cynhelid ysgol tan oddeutu 1850 ym mhentref Carmel gan ddyn o'r enw Elis Tomos. Mae disgrifiad ohoni gan Hugh Menander Jones yn Y Geninen:
Nid oedd yn yr ardal, [hyd at ddechrau'r 1850au], ond un ysgol, a elwid yn "Ysgol Elis Tomos," yr hon a gynhelid ar y cyntaf yn nghapel yr Anibynwyr, Pisgah, ond yn ddiweddarach a gynhelid yn y tŷ capel, mewn lle cyfyng ac anghyfleus - plant yn y llawr a'r fules yn y cefn; a mynych yr anghydgordiad a geid yn lleisiau y naill a'r llall. Fel ysgol effeithiol i ddwyn plant i fyny yr oedd iddi enw a chlod, yn bell ac yn agos; ac nid oedd neb yn yr ardal a'r cylchoedd o'r bron na fu trwy gwrs o addysg ynddi: ond yr oedd cylch ei haddysg yn gwbl mewn darllen y Beibl Cymraeg a dysgu ysgrifennu; ac yr oedd dysgu ysgrifennu ynddi yn elfen bwysig yn ngolwg pawb. Ond symudwyd Elis Tomos gan henaint, a daeth terfyn ar yr ysgol. Nid oedd yn y gymydogaeth ar ôl hynny, ond Ysgol Genedlaethol Bronyfoel, Cesarea, cylch addysg yr hon oedd, rhaid addef, yn fwy ac yn well, ond yn bur aneffeithiol.[1]
Nid oes sôn yn y Llyfrau Gleision am ysgol Elis Tomos, dim ond Ysgol Bron-y-foel, a elwid y pryd hynny'n "Ysgol y Mynydd", (The Mountain School).[2]