George Farren: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Hebog (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
Irion (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
||
| (Ni ddangosir y 4 golygiad yn y canol gan 3 defnyddiwr arall) | |||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Roedd '''George Farren''' (1836-1901) yn reolwr [[Chwarel yr Eifl]], [[Trefor]]. | Roedd '''George Farren''' (1836-1901) yn reolwr [[Chwarel yr Eifl]], [[Trefor]]. Cafodd ei eni yn Llundain, yn fab hynaf bargyfreithiwr, yntau'n George Farren. Ar ôl derbyn hyfforddiant i fod yn bensaer, cafodd ei benodi gan gwmni adeiladu mawr Freeman, gan fod yn gyfrifol am y gwaith cerrig yn Nociau Surrey, goleudy Hanois ar Ynys Guernsey, a strwythurau ar Reilffordd Ymestynnol Gorllewin Llundain. O 1863 hyd 1867, cafodd waith fel rheolwr cyffredinol a pheiriannydd Cwmni Ithfaen Ynys Wair (Lundy). | ||
Ym 1868, cafodd swydd debyg gan y [[Cwmni Ithfaen Cymreig]] ac yn y man fe ddaeth yn | Ym 1868, cafodd swydd debyg gan y [[Cwmni Ithfaen Cymreig]] ac yn y man fe ddaeth yn Rheolwr Gyfarwyddwr y cwmni hwnnw. Datblygodd Chwarel yr Eifl yn Nhrefor yn gyflym dan ei reolaeth. Ef fu'n gyfrifol am adeiladu [[Harbwr Trefor]] lle gellai llongau stêm o hyd at 500 tunelledd lwytho; system o 5 inclèin, rhyw 1880 llath o hyd i gyd, a gweithdy i drwsio a chynnal peiriannau ac injans stêm y cwmni. Datblygodd ymhellach y gwaith o adeiladu [[Pentref model Trefor|pentref Trefor]], a ddechreuwyd gan y rheolwr blaenorol, John Hutton a'i fforman [[Trefor Jones]], yr enwyd y pentref ar ei ôl. Farren hefyd a oedd tu ôl i adeiladu ysgol gynradd i Drefor, a agorwyd ym 1878, a gosod traeniau effeithiol trwy'r pentref. Ef, fel Eglwyswr blaenllaw, oedd symbylydd a phensaer [[Eglwys San Siôr, Trefor]], a godwyd 1879-81.<ref>Coflein: cofnod ar-lein am Eglwys Trefor [https://www.coflein.gov.uk/cy/site/43740/details/st-georges-church-trefor], cyrchwyd 20.20.2020 </ref> | ||
Tua 1895, | Tua 1895, cynlluniodd waith Chwarel y Gwylwyr yn Nant Gwrtheyrn (a oedd yn perthyn i'r un cwmni â Chwarel yr Eifl), yn cynnwys glanfa yn rhedeg i'r môr a thramffordd. | ||
Dywedir iddo fod yn | Dywedir iddo fod yn rheolwr da ar ei ddynion, a chymerai ddiddordeb yn eu lles hwy a'u teuluoedd. Fodd bynnag, bu digon o anghydweld o ran trefniadau ac amgylchiadau gweithio rhyngddo ef a'r gweithlu, ond dywedid ei fod yn gallu dod i delerau gyda'i ddynion heb achosi drwgdeimlad ac anfodlonrwydd parhaol. Enwyd stryd yn Nhrefor, Farren Street, ar ei ôl - ond newidiwyd ei henw i Eifl Road (Ffordd yr Eifl erbyn hyn) ymhen amser. | ||
Chwaraeodd hefyd ran gyhoeddus yn yr ardal ehangach. Bu'n aelod o Ymddiriedolaeth Harbwr Caernarfon (yr oedd ei hawdurdod yn ymestyn ar hyd yr arfordir | Chwaraeodd hefyd ran gyhoeddus yn yr ardal ehangach. Bu'n aelod o Ymddiriedolaeth Harbwr Caernarfon (yr oedd ei hawdurdod yn ymestyn ar hyd yr arfordir cyn belled â [[Clynnog Fawr|Chlynnog]]. Bu'n gynghorydd sir o'i gychwyn ym 1888 hyd ei farwolaeth, ac yn gadeirydd Pwyllgor Rheilffyrdd Ysgeifn y cyngor sir. Gwasanaethodd fel ynad heddwch am flynyddoedd lawer, gan orffen fel prif ynad y fainc. Ym 1899, fe'i codwyd yn Uchel Siryf [[Sir Gaernarfon]]. | ||
O ran gwleidyddiaeth, roedd yn Unoliaethwr Rhyddfrydol, a safodd yn erbyn [[ | O ran gwleidyddiaeth, roedd yn Unoliaethwr Rhyddfrydol, a safodd yn erbyn [[John Bryn Roberts]] yn [[Etholaeth Eifion]] ym 1886, er iddo golli'n drwm.<ref>''Caernarvon & Denbigh Herald'', 12 Ebrill 1901, t.5</ref> | ||
O ran difyrrwch, | O ran difyrrwch, roedd yn aelod o'r Clwb Iotio Brenhinol Cymreig, ac roedd ganddo nifer o iotiau, yn cynnwys y ''Lady Belle'' a'r ''Lady Bessie''.<ref>Caernarvon & Denbigh Herald'', 12 Ebrill 1901, t.5</ref> | ||
Fe'i | Fe'i cydnabuwyd gan ei broffesiwn: roedd yn aelod o Gymdeithas Beirianyddol Lerpwl, ac yn gadeirydd ar honno ym 1897. Roedd hefyd yn aelod o'r Gymdeithas Ystadegol. Bu'n aelod cysylltiol o Sefydliad y Peirianwyr Sifil o 1868 ymlaen, ac yn aelod llawn o 1896 ymlaen. | ||
Bu'n byw yn nhŷ [[Plas Trefor]] pan ddaeth i Ogledd Cymru, | Bu'n byw yn nhŷ [[Plas Trefor]] pan ddaeth i Ogledd Cymru, ond erbyn ei farwolaeth ar 10 Ebrill 1901 yn dilyn strôc, roedd yn byw yn Nhrefenai, Caernarfon.<ref>Prif ffynhonell yr erthygl hon yw ''Minutes of the Proceedings of the Institution of Civil Engineers'', (Cyf.144, 1901, rhan II), tt.314-15 [https://www.icevirtuallibrary.com/doi/pdf/10.1680/imotp.1901.18850] cyrchwyd 20.02.2020</ref> Fe'i claddwyd ym mynwent Llanfair-isgaer. Ei olynydd fel rheolwr chwareli Trefor a Nefyn oedd [[Augustus Henry Wheeler|A.H. Wheeler]].<ref>''Yr Herald Cymraeg'', 24 Awst 1915</ref> | ||
Roedd ganddo frawd iau, [[William Farren]], a ddaeth i fyw i Gaernarfon, gan | Roedd ganddo frawd iau, [[William Farren]], a ddaeth i fyw i Gaernarfon, gan ymgartrefu yn "The Mount", Lôn Priestley gyda'i deulu. Erbyn i George Farren farw, roedd William wedi ymuno ag ef yn y cwmni. | ||
Yn dilyn marwolaeth Farren penodwyd [[Augustus Henry Wheeler|A.H. Wheeler]] yn rheolwr ar chwareli Trefor a Nefyn.<ref>''Yr Herald Cymraeg'', 24 Awst 1915</ref> | |||
{{eginyn}} | {{eginyn}} | ||
Golygiad diweddaraf yn ôl 18:44, 9 Mehefin 2022
Roedd George Farren (1836-1901) yn reolwr Chwarel yr Eifl, Trefor. Cafodd ei eni yn Llundain, yn fab hynaf bargyfreithiwr, yntau'n George Farren. Ar ôl derbyn hyfforddiant i fod yn bensaer, cafodd ei benodi gan gwmni adeiladu mawr Freeman, gan fod yn gyfrifol am y gwaith cerrig yn Nociau Surrey, goleudy Hanois ar Ynys Guernsey, a strwythurau ar Reilffordd Ymestynnol Gorllewin Llundain. O 1863 hyd 1867, cafodd waith fel rheolwr cyffredinol a pheiriannydd Cwmni Ithfaen Ynys Wair (Lundy).
Ym 1868, cafodd swydd debyg gan y Cwmni Ithfaen Cymreig ac yn y man fe ddaeth yn Rheolwr Gyfarwyddwr y cwmni hwnnw. Datblygodd Chwarel yr Eifl yn Nhrefor yn gyflym dan ei reolaeth. Ef fu'n gyfrifol am adeiladu Harbwr Trefor lle gellai llongau stêm o hyd at 500 tunelledd lwytho; system o 5 inclèin, rhyw 1880 llath o hyd i gyd, a gweithdy i drwsio a chynnal peiriannau ac injans stêm y cwmni. Datblygodd ymhellach y gwaith o adeiladu pentref Trefor, a ddechreuwyd gan y rheolwr blaenorol, John Hutton a'i fforman Trefor Jones, yr enwyd y pentref ar ei ôl. Farren hefyd a oedd tu ôl i adeiladu ysgol gynradd i Drefor, a agorwyd ym 1878, a gosod traeniau effeithiol trwy'r pentref. Ef, fel Eglwyswr blaenllaw, oedd symbylydd a phensaer Eglwys San Siôr, Trefor, a godwyd 1879-81.[1]
Tua 1895, cynlluniodd waith Chwarel y Gwylwyr yn Nant Gwrtheyrn (a oedd yn perthyn i'r un cwmni â Chwarel yr Eifl), yn cynnwys glanfa yn rhedeg i'r môr a thramffordd.
Dywedir iddo fod yn rheolwr da ar ei ddynion, a chymerai ddiddordeb yn eu lles hwy a'u teuluoedd. Fodd bynnag, bu digon o anghydweld o ran trefniadau ac amgylchiadau gweithio rhyngddo ef a'r gweithlu, ond dywedid ei fod yn gallu dod i delerau gyda'i ddynion heb achosi drwgdeimlad ac anfodlonrwydd parhaol. Enwyd stryd yn Nhrefor, Farren Street, ar ei ôl - ond newidiwyd ei henw i Eifl Road (Ffordd yr Eifl erbyn hyn) ymhen amser.
Chwaraeodd hefyd ran gyhoeddus yn yr ardal ehangach. Bu'n aelod o Ymddiriedolaeth Harbwr Caernarfon (yr oedd ei hawdurdod yn ymestyn ar hyd yr arfordir cyn belled â Chlynnog. Bu'n gynghorydd sir o'i gychwyn ym 1888 hyd ei farwolaeth, ac yn gadeirydd Pwyllgor Rheilffyrdd Ysgeifn y cyngor sir. Gwasanaethodd fel ynad heddwch am flynyddoedd lawer, gan orffen fel prif ynad y fainc. Ym 1899, fe'i codwyd yn Uchel Siryf Sir Gaernarfon.
O ran gwleidyddiaeth, roedd yn Unoliaethwr Rhyddfrydol, a safodd yn erbyn John Bryn Roberts yn Etholaeth Eifion ym 1886, er iddo golli'n drwm.[2]
O ran difyrrwch, roedd yn aelod o'r Clwb Iotio Brenhinol Cymreig, ac roedd ganddo nifer o iotiau, yn cynnwys y Lady Belle a'r Lady Bessie.[3]
Fe'i cydnabuwyd gan ei broffesiwn: roedd yn aelod o Gymdeithas Beirianyddol Lerpwl, ac yn gadeirydd ar honno ym 1897. Roedd hefyd yn aelod o'r Gymdeithas Ystadegol. Bu'n aelod cysylltiol o Sefydliad y Peirianwyr Sifil o 1868 ymlaen, ac yn aelod llawn o 1896 ymlaen.
Bu'n byw yn nhŷ Plas Trefor pan ddaeth i Ogledd Cymru, ond erbyn ei farwolaeth ar 10 Ebrill 1901 yn dilyn strôc, roedd yn byw yn Nhrefenai, Caernarfon.[4] Fe'i claddwyd ym mynwent Llanfair-isgaer. Ei olynydd fel rheolwr chwareli Trefor a Nefyn oedd A.H. Wheeler.[5]
Roedd ganddo frawd iau, William Farren, a ddaeth i fyw i Gaernarfon, gan ymgartrefu yn "The Mount", Lôn Priestley gyda'i deulu. Erbyn i George Farren farw, roedd William wedi ymuno ag ef yn y cwmni.
Yn dilyn marwolaeth Farren penodwyd A.H. Wheeler yn rheolwr ar chwareli Trefor a Nefyn.[6]
Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma
Cyfeiriadau
- ↑ Coflein: cofnod ar-lein am Eglwys Trefor [1], cyrchwyd 20.20.2020
- ↑ Caernarvon & Denbigh Herald, 12 Ebrill 1901, t.5
- ↑ Caernarvon & Denbigh Herald, 12 Ebrill 1901, t.5
- ↑ Prif ffynhonell yr erthygl hon yw Minutes of the Proceedings of the Institution of Civil Engineers, (Cyf.144, 1901, rhan II), tt.314-15 [2] cyrchwyd 20.02.2020
- ↑ Yr Herald Cymraeg, 24 Awst 1915
- ↑ Yr Herald Cymraeg, 24 Awst 1915