West End, Trefor

West End yw'r enw lleol ar draeth gorllewinol Trefor. Traeth Y Gorllwyn yw ei hen enw Cymraeg. Gall 'Gorllwyn' olygu 'coedwig fawr' ond, yn achos Gorllwyn Trefor, ei ystyr mae'n debygol yw 'Gorllewin', sef pen gorllewinol plwyf Llanaelhaearn. Cyfieithwyd hyn yn West End mae'n bosib gan rai o'r Saeson a ddaeth i weithio i'r gwaith ithfaen yn Yr Hen Ffolt ac yna yn Chwarel Craig y Farchas ynghanol y bedwaredd ganrif ar bymtheg. Fodd bynnag, nid oes unrhyw wybodaeth bendant pryd yn union y dechreuwyd defnyddio'r enw hwn. Er bod mwyafrif llethol trigolion Trefor yn Gymry Cymraeg uniaith ar y pryd fe gydiodd yr enw Saesneg rhywsut ac ennill ei blwyf. Mae wedi dod yn rhan naturiol o iaith y pentrefwyr erbyn hyn ac mae'r ymadrodd "Mynd am dro i lan môr West" yn hollol gyfarwydd a derbyniol. Fe lynodd hefyd fel math o gyfenw answyddogol wrth un teulu a fu'n byw yn un o'r bythynnod chwarelwyr uwchben y traeth yno. Mae'n draeth caregog, gyda cherrig eithriadol fawr yn y pen pellaf o dan Yr Hen Ffolt, ac mae'n agored iawn i stormydd y gorllewin. Fodd bynnag, yn wahanol iawn i'r traeth prysur a phoblogaidd yr ochr arall i Clogwyn y Morfa, mae 'lan môr West' yn dawel a heddychlon ac weithiau gwelir morloi ar y lan, yn arbennig adeg magu.

Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma