Cwm Cerwin
Mae Cwm Cerwin yn gwm uchel ar lethrau Mynydd Mawr, i'r dwyrain o greigiau Craig y Bera. Nid yw'n cael ei enwi ar fapiau Ordnans.
Mae hen draddodiad yn honni fod troseddwyr yn cael eu dienyddio yno. Byddid yn eu rhoi mewn baril gyda hoelion gyda'u pigau'n pwyntio i mewn wedi eu gosod o'r tu allan ynddo, cyn i'r baril gael ei wthio i lawr y llethr serth, a hynny er mwyn creu marwolaeth sicr ond poenus iddynt. Honnid yn Oes Fictoria mai'r Rhufeiniaid a wnâi hyn wrth ladd y Cristnogion lleol, er nad oes unrhyw dystiolaeth, mae'n debyg, i gadarnhau'r stori.[1]
Mae "cerwin" yn enw am faril gwin neu faril lle bragir cwrw.[2] Dichon mai ymdrech i esbonio'r enw yw'r chwedl.
Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma