Afon Desach
Mae Afon Desach yn codi yn ardal Bwlch Derwin ac yn llifo i'r môr yn Aberdesach. Mae'n rhedeg i'r gogledd-orllewin trwy bentref bach Tai'n Lôn; gerllaw y pentref hwnnw saif Melin Faesog yr arferid ei throi gan ddyfroedd afon Desach.
Mae'r enw'n hen iawn ac yn deillio o darddiad Gwyddeleg ac yn ffurf ar Déissech, sef "yn perthyn i'r Déisi." Llwyth Celtaidd o Iwerddon oedd y Déisi. Cofnodwyd Aberdindesach fel ffurf ar Aberdesach. Ystyr din yw 'dinas', sef caer. Ymddengys felly fod yr enwau lleoedd hynafol hyn yn profi bod y Déisi wedi ymsefydlu am gyfnod yn y rhan yma o Wynedd, er mai gyda Dyfed y maent yn cael eu cysylltu'n bennaf yng Nghymru.[1]
Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma
Cyfeiriadau
- ↑ Wicipedia: tudalen ar Aberdesach, yn dyfynnu R.J.Thomas, Enwau Afonydd a Nentydd Cymru (Caerdydd, 1938), t.13