Tirion Pelyn

Tyddyn yn Nasareth yw Tirion Pelyn.

Gerllaw mae tyddynnod eraill o’r enw Pen Pelyn a Llidiart Pelyn.

Ystyr “tirion” yw tiroedd. Enw dyn yw Pelyn. Gŵr o’r enw Belyn o Lŷn oedd un o arweinwyr y Cymry yng Ngogledd Cymru yn eu brwydrau yn erbyn y Saeson yn y seithfed ganrif.

Yma y ganwyd Hugh W Hughes, “Llechfrenin America” (1836-1890) yn un o naw o blant. Aeth i America yn 21 oed a bu’n gweithio mewn chwareli. Cynilodd ddigon o arian i fedru agor ei chwarel ei hun. Gwnaeth elw mawr trwy brynu a gwerthu rhagor o chwareli a’u gweithio; sefydlodd fanc; cododd balas o dŷ a daeth yn arweinydd llywodraeth leol.

Pan fu farw gadawodd stad werth $125,000 a pholisi yswiriant gwerth $15,000. Mae cofgolofn anferth iddo ym mynwent Elmwood, Middle Granville, Efrog Newydd.