Mount Hazel
Saif plasty Mount Hazel ym mhlwyf Llandwrog, nid nepell o dreflan Tŷ'nlôn. Collfryn Bach oedd hen enw'r tŷ a'r ystâd fechan oedd ynghlwm, a dichon bod rhyw berchennog wedi teimlo mai enw israddol oedd o i eiddo a dyfodd yn blasty! Roedd yr enw wedi ei sefydlu erbyn dechrau'r 19g., pan oedd Thomas Lewis, yswain (Casglwr Trethi Caernarfon) a'i deulu'n byw yno.[1]
Cafodd Thomas Lewis bedair o ferched a dichon felly i'r plasty fynd yn wag wedi iddynt ymadael â'u cartref. Ym 1839, beth bynnag, roedd Hugh Jones yn denant, a'r eiddo yn perthyn i'r Parch James Hanmer Griffiths;[2] ac erbyn 1856, roedd yr eiddo wedi ei osod i John Owen, amaethwr o Mount Hazel.[3]
Pan werthwyd yr ystad ym 1882 gan Jane (merch-yng-nghyfaith Thomas Lewis),[4] roedd yr ystâd yn cynnwys nifer helaeth o ffermydd a gwahanol eiddo - Cae Llywarch, Mount Hazel, Ty ucha, Caellidiart ucha, Rallt, Tirion Twrog, Caeffridd, Tŷ bach, Taigwynion, Glanymorfa and Lleiniau ym mhlwyf Llandwrog yn unig,(ac a werthwyd i Ystâd Glynllifon[5] ac eiddo hefyd ym mhlwyfi Llanwnda, Carnguwch, Llannor, Pistyll, Edern a Deneio (sef Pwllheli).[6]
Wedi i'r eiddo fynd yn rhan o Ystâd Glynllifon, bu llawer o ailadeiladu ac ehangu ar y plasty, rhwng 1904 a 1928.[7] Honnir fod y 10fed Arglwydd Newborough wedi ei eni yn y plasty. Erbyn heddiw, mae'r tŷ yn cael ei osod i bartïon mawr o ymwelwyr. Mae o wedi ei foderneiddio ymhellach ac mae 8 o lofftydd yno.[8]
Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma
Cyfeiriadau
- ↑ Archifdy Gwynedd X/Poole/3321
- ↑ Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Map Degwm Llandwrog [1]
- ↑ Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Ewyllysiau Bangor B/1856/104.
- ↑ J.E. Griffith, Pedigrees of Anglesey and Carnarvonshire Families, (Horncastle, 1914), t.176.
- ↑ Archifdy Gwynedd XD2/8572.
- ↑ Archifdy Gwynedd XD2/6666.
- ↑ Archifdy Gwynedd XD2/11807-17.
- ↑ Gwefan Group Accommodation.com [2], cyrchwyd 10.6.2019