Chwarel Tan'rallt
Chwarel lechi oedd Chwarel Tanrallt, ger pentref Tanrallt.
Cafodd y chwarel hon ei hagor tua 1805, ac roedd gwaith achlysurol yn cael ei gynnal yno oherwydd ei maint bychan. Roedd 87 o ddynion yn cloddio yno yn 1877, ac 89 ohonynt yn weithredol yno yn 1904 - nifer anarferol o uchel i'r cyfnod, yn ol Dewi Tomos. Cafodd ei rhedeg ar y cyd gyda twll/chwarel Plas Du gerllaw, a geliwr y ddau yn Dolbebin East and West. Roedd olwynion dwr yno hefyd, ac erbyn heddiw mae'r prif dwll o dan ddwr. Gellir gweld olion yr inclein a'r adeiladau yno hyd heddiw.
Ffynhonnell
Tomos, Dewi Chwareli Dyffryn Nantlle (Llyfrau Llafar Gwlad, 2007)
Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma