Cwm Mynaches

Mae Cwm Mynaches yng Nghwm Dulyn, Nebo.

Mae'n bosib mai cysylltiad ag Eglwys Clynnog sy'n cyfrif am yr enw hwn ac awgrymodd Twm Elias mai yno yr arferid mynd i chwilio am lysiau llesol - i'r un safle ag y byddai Doctor Bach y Mynydd, neu D.T. Jones, yn cael ei ddŵr pur i wneud ei ffisig Llanllyfni enwog ac o Gors-y-Llyn a Chwm y Fynaches gerllaw y deuai amryw o'i lysiau llesol ef.

Mae'r gair "mynaches" yn brin, brin ond fe'i ceir hefyd ym Mhontrhydfendigaid gerllaw hen fynachlog enwog Ystrad Fflur (Lôn Mynaches a Nant Mynaches). A oedd yna leiandy yng Nghlynnog tybed? Yr unig awgrym o hynny yw enw'r cae Bryn Gwyryfdy sydd yn ffinio â Lôn Pant a llwybr Cae Bont. Gall gwyryfdy olygu lleiandy neu gwfaint yn ôl Geiriadur Prifysgol Cymru.