Chwarel Greenarvon
Chwarel lechi weddol fach oedd Chwarel Greenarvon (SH 469508). Chwarel un twll ydoedd. Mae olion y chwarel i'r de o fferm Llwydcoed Bach nid nepell o Afon Crychddwr ar gyrion Nasareth, ychydig i'r gogledd o dai Pen-y-chwarel ar ffordd Pont Lloc.
Defnyddid tramffordd fach o fewn y chwarel ac roedd melin lechi yno i drin cynnyrch y chwarel. Mae'r map Ordnans cyntaf ar raddfa fawr (1888) yn dangos chwarel yno, gyda thramffordd ar hyd y domen. Mae map Ordnans dyddiedig 1900 yn ei dangos fel hen chwarel wedi cau, ond mae map a addaswyd ym 1914 yn dangos adeiladau newydd ac awgrymir ei bod ar waith.[1] Roedd hi'n dal i weithredu ym 1920, gan fod adroddiad rheolwr Amalgamated Slate Association Quarries sy'n cynnwys y chwarel hon ar gael.[2]
Ym 1913, y Welsh Green Slate Quarries Company Ltd. o Gaernarfon oedd yn rhedeg y chwarel ac yn gwerthu'r llechi, a ddisgrifiwyd ar daflen brisiau'r cwmni fel rhai gwyrdd a rhai "rustic" (sef mwy amrwd neu gymysgliw).[3]
Daeth cwmni Greenarvon Slate Quarry Cyf. i ben ym 1938.[4]
Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma