Carreg Aliortus

Mae Carreg Aliortus yn hen garreg fedd yn dyddio o'r cyfnod 5ed ganrif - 6ed ganrif gynnar, gydag arysgrif mewn llythrennau Lladin, ALIORTUS . ELMETIACO HIC IACET sef "Yma y gorwedd Aliortus, un o Elfed". Elmet oedd y deyrnas Geltaidd i'r gogledd-ddwyrain o ble mae dinas Loidis (Leeds) heddiw (ac mae pentrefi yno o hyd sydd wedi cadw'r hen enw - lleoedd megis Barwick-in-Elmet). Mae'r bardd adnabyddus Ted Hughes hefyd wedi diogelu enw'r hen deyrnas mewn cyfrol o farddoniaeth o'i eiddo, sef Remains of Elmet.

Cafwyd hyd i'r garreg tua 1865 mewn cae o'r enw Gardd-y-Sant ger Eglwys Sant Aelhaearn, Llanaelhaearn, sydd bellach yn rhan o fynwent yr eglwys. Bellach mae wedi ei osod o fewn yr eglwys. Mae'r garreg tua 4'6" o hyd wrth droedfedd o led.

Mae dwy garreg arall nid annhebyg hefyd wedi eu hailosod yn yr eglwys ond nid yw'r arysgrif arnynt mor glir.