Cwm Silyn
Mae Cwm Silyn yn gwm uchel sydd yn gorwedd yng nghysgod Craig Cwm Silyn ar ochr ddeheuol Dyffryn Nantlle. Mae Cwm Silyn ym mhlwyf Llanllyfni. Cwm bychan ydyw, yn cynnwys dau lyn llonydd a thywyll. Mae olion hafoty ar lan y llyn isaf, yn ogystal â nifer o gorlannau defaid. Hefyd ar lan y llyn mae olion cwt cychod a ddefnyddid gan bysgotwyr. O geg y llyn isaf, rhed afonig yn syth i'r gogledd i lawr y rhostir cyn syrthio i waelod y dyffryn trwy geunant a chyn cyrraedd safle Llyn Nantlle Isaf nid nepell o fferm Tŷ Coch. Afon Tŷ Coch yw'r enw a roddir iddi gan y trigolion lleol er nad yw'r enw hwnnw'n ymddangos ar unrhyw fap.[1] Erbyn heddiw mae'r rhedeg yn syth i Afon Llyfnwy. Mewn pwll llai yn y cwm fe gŵyd Afon Rhydus - neu Afon Rhitys i arddel sillafiad arall.
Fel llawer o fannau eraill, mae Cwm Silyn yn leoliad straeon y Tylwyth Teg. Denai'r llynnoedd bysgotwyr ar hyd y canrifoedd, ac adroddir am un bysgotwr, William Elis, a dreuliodd bnawn ar ei hyd wrth y llyn. Yn annisgwyl, ymddangosodd griw o ddynion byr o'i flaen, yn canu ac yn dawnsio ger y llyn. Ar ôl iddo eu gweld a gwrando atynt, ceisiodd nesáu atynt, ond chwythodd y dynion lwch i'w lygaid. Ar ôl rhwbio ei lygaid, roedd y Tywyth Teg wedi diflannu yn ol yr hanes.
Ym 1942, tarodd awyren Hawker Henley o faes awyr Tywyn, Meirionnydd, y graig uwchbwn y llyn, gan ladd y peilot. Roedd olion yr awyren i'w gweld tan yn ddiweddar.
Yr unig ffordd hwylus o gyrraedd Cwm Silyn heddiw yw ar hyd llwybr mynydd o gyfeiriad Nebo, ond mae'n llwybr poblogaidd oherwydd y nifer o ddringwyr sydd yn mynd at ochr serth Craig Cwm Silyn, lle ceir rhai o ddringfeydd gorau'r ardal.[2]
Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma