Betws Garmon

Bu i ffiniau plwyf Betws Garmon a orweddai'n gyfangwbl yn Isgwyrfai gael eu hymestyn ym 1888, wrth i'r llethrau mynyddig a wynebai'r dwyrain a glannau gorllewinol yr Afon Gwyrfai o Bont ym mhlwyf Llanwnda gael eu trosglwyddo i blwyf Betws Garmon. Felly, mae rhan o Fetws Garmon bellach o fewn ffiniau Uwchgwyrfai. Ymdrinnir Cof y Cwmwd â phynciau sydd yn ymwneud â'r rhannau hynny o Fetws Garmon sydd wedi bod yn Uwchgwyrfai ers 1888, a'r rhannau hynny'n unig.