Trefgorddau Uwchgwyrfai
Dyma restr o drefgorddau Uwchgwyrfai. Y drefgordd (lluosog Trefgorddau, Trefgorddion, Trefgyrdd) oedd yr israniad gwladol lleol lleiaf dan y Tywysogion ac mae'r rhaniadau hyn wedi parhau hyd heddiw mewn rhai wardiau etholiadol ac ati. Yn sicr, hyd y 17g, arferid weithiau gyfeirio at leoliad eiddo yn ôl y drefgordd yn hytrach nag yn ôl y plwyf, er i'r plwyf ddod yn elfen lywodraeth eglwysig yn y Canol Oesoedd ac fe fabwysiadwyd y plwyf dan y drefn Duduraidd yn y 16g fel yr uned leiaf o lywodraethu at ddibenion sifil. Weithiau, gwelir gweithredoedd o'r 18g yn dal i nodi trefgordd, yn hytrach na phlwyf, fel lleoliad fferm neu dŷ - mae gweithredoedd o Ystad Lleuar yn gwneud hyn yn gyson.[1] Weithiau cyfeirir at drefgordd fel tref ddegwm, ac yn Saesneg fel township.[2]
Plwyf Clynnog Fawr
- Bryncynan
- Cwm
- Pennardd
Plwyf Llanaelhaearn
- Bodgyfelach
- Eleirnion
Plwyf Llandwrog
- Dinlle (rhan)
Plwyf Llanllyfni
- Eithinog
- Nantlle
Plwyf Llanwnda
- Bodellog
- Dinlle (rhan)