R. Alun Roberts: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Neidio i'r panel llywio
Neidio i'r bar chwilio
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda 'Athro llysieueg ac amaethyddiaeth, a naturiaethwr oedd R. Alun Roberts. Ganwyd yn Glan Gors, Tan-yr-allt, Dyffryn Nantlle i Robert Roberts (brawd Owen,...' |
BDim crynodeb golygu |
||
| (Ni ddangosir y 9 golygiad yn y canol gan 4 defnyddiwr arall) | |||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Athro llysieueg ac amaethyddiaeth, a naturiaethwr oedd R. Alun Roberts. | Athro llysieueg ac amaethyddiaeth, a naturiaethwr oedd '''R. Alun Roberts''' (1894-1969). | ||
Fe'i ganwyd yn Glan Gors, [[Tan'rallt]], [[Dyffryn Nantlle]] i Robert Roberts (brawd Owen, tad i [[Kate Roberts]]) a Jane Thomas ei wraig. | |||
Graddiodd | Graddiodd â BSc gydag anrhydedd yn 1915, a chwblhaodd PhD yn 1927. Bu'n athro gwyddoniaeth am gyfnod yn Ysgol Botwnnog (1915-1917), ac roedd yn gweithio i’r Weinyddiaeth Amaeth o 1917-1919. Roedd yn ymgynghori ar lysieueg ac amaeth iddynt hyd 1921. Cafodd swydd fel darlithydd, ac yna fel pennaeth adran, yn adran amaeth Coleg Prifysgol Bangor. Aeth ymlaen wedyn i fod yn Arolygydd ei Mawrhydi dros ysgolion gwledig. | ||
Bu hefyd yn Uchel Siryf Caernarfon rhwng 1955 a 1956. Derbyniodd CBE yn 1962 am ei gyfraniad i faes amaethyddiaeth. Cyhoeddodd ''Welsh Homespun'' (1930), gwaith arloesol ar hanes amaethyddol a gwledig Cymru trwy'r oesoedd; ''Y Tir a’i Gynnyrch'' (1932), un o gyfres o lyfrau gan Wasg Prifysgol Cymru a gyhoeddwyd ar gyfer dosbarthiadau oedolion yn bennaf; a ''Hafodydd Brithion'' (1947), casgliad o ysgrifau ar yr amgylchedd, bywyd gwledig a byd natur. Cyhoeddwyd hefyd nifer o'i ddarlithoedd ar fywyd gwledig. | |||
Cofnododd galedi bywyd y tyddynnwr/chwarelwr yn Nyffryn Nantlle: | |||
''Bywyd caled ac eithaf llym ydoedd. Wedi gloywder eithriadol ar y tir o tua 1850 i 1870 daeth dirwasgiad mawr a barhaodd o 1870 hyd ddechrau'r ganrif hon - yn dechrau gloywi tua blwyddyn y diwygiad yn 1904-5. Mae gennyf un co' arbennig am fy nhad yn gwerthu buwch dew i'r hen William Roberts, Tyddyn Hen, tua thro'r ganrif, ac wedi bargeinio'n galed am y trydydd cynnig yn taro'r fargen am "rôt a thair ffyrling a chwidlin y pwys." "One sixteenth of a penny" oedd chwidlin, a deall yn ddiweddarach gan Syr Ifor Williams mai llygriad o "whitling" o'r Saesneg oedd y gair, sef y mân lwch yr arferid ei grafu gyda darn o wydr wrth lyfnhau pren, megis bagl ffon, ydoedd. Bargeinio am chwidlin y pwys gan fod yr amser mor enbyd!'' | |||
==Ffynhonellau== | ==Ffynhonellau== | ||
[http://yba.llgc.org.uk/cy/c4-ROBE-ALU-1894.html?query=alun+roberts+&field=content Bywgraffiadur Arlein] | *[http://yba.llgc.org.uk/cy/c4-ROBE-ALU-1894.html?query=alun+roberts+&field=content Bywgraffiadur Arlein] | ||
*[https://archiveshub.jisc.ac.uk/search/archives/faa56e99-ae24-330f-8c49-84e11332577b Manylion am bapurau R. Alun Roberts ym Mhrifysgol Bangor] | |||
*Williams, Melfyn R. ''Doctor Alun, Bywyd a gwaith yr Athro R. Alun Roberts'' (Lolfa, 1977) | |||
*Roberts, R. Alun Darlith Flynyddol Llyfrgell Pen-y-groes, 1968 | |||
[[Categori:Pobl]] | |||
[[Categori:Athrawon]] | |||
[[Categori:Gwyddonwyr]] | |||
[[Categori:Awduron]] | |||
Golygiad diweddaraf yn ôl 16:23, 12 Chwefror 2022
Athro llysieueg ac amaethyddiaeth, a naturiaethwr oedd R. Alun Roberts (1894-1969).
Fe'i ganwyd yn Glan Gors, Tan'rallt, Dyffryn Nantlle i Robert Roberts (brawd Owen, tad i Kate Roberts) a Jane Thomas ei wraig.
Graddiodd â BSc gydag anrhydedd yn 1915, a chwblhaodd PhD yn 1927. Bu'n athro gwyddoniaeth am gyfnod yn Ysgol Botwnnog (1915-1917), ac roedd yn gweithio i’r Weinyddiaeth Amaeth o 1917-1919. Roedd yn ymgynghori ar lysieueg ac amaeth iddynt hyd 1921. Cafodd swydd fel darlithydd, ac yna fel pennaeth adran, yn adran amaeth Coleg Prifysgol Bangor. Aeth ymlaen wedyn i fod yn Arolygydd ei Mawrhydi dros ysgolion gwledig.
Bu hefyd yn Uchel Siryf Caernarfon rhwng 1955 a 1956. Derbyniodd CBE yn 1962 am ei gyfraniad i faes amaethyddiaeth. Cyhoeddodd Welsh Homespun (1930), gwaith arloesol ar hanes amaethyddol a gwledig Cymru trwy'r oesoedd; Y Tir a’i Gynnyrch (1932), un o gyfres o lyfrau gan Wasg Prifysgol Cymru a gyhoeddwyd ar gyfer dosbarthiadau oedolion yn bennaf; a Hafodydd Brithion (1947), casgliad o ysgrifau ar yr amgylchedd, bywyd gwledig a byd natur. Cyhoeddwyd hefyd nifer o'i ddarlithoedd ar fywyd gwledig.
Cofnododd galedi bywyd y tyddynnwr/chwarelwr yn Nyffryn Nantlle:
Bywyd caled ac eithaf llym ydoedd. Wedi gloywder eithriadol ar y tir o tua 1850 i 1870 daeth dirwasgiad mawr a barhaodd o 1870 hyd ddechrau'r ganrif hon - yn dechrau gloywi tua blwyddyn y diwygiad yn 1904-5. Mae gennyf un co' arbennig am fy nhad yn gwerthu buwch dew i'r hen William Roberts, Tyddyn Hen, tua thro'r ganrif, ac wedi bargeinio'n galed am y trydydd cynnig yn taro'r fargen am "rôt a thair ffyrling a chwidlin y pwys." "One sixteenth of a penny" oedd chwidlin, a deall yn ddiweddarach gan Syr Ifor Williams mai llygriad o "whitling" o'r Saesneg oedd y gair, sef y mân lwch yr arferid ei grafu gyda darn o wydr wrth lyfnhau pren, megis bagl ffon, ydoedd. Bargeinio am chwidlin y pwys gan fod yr amser mor enbyd!
Ffynhonellau
- Williams, Melfyn R. Doctor Alun, Bywyd a gwaith yr Athro R. Alun Roberts (Lolfa, 1977)
- Roberts, R. Alun Darlith Flynyddol Llyfrgell Pen-y-groes, 1968