R. Silyn Roberts: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Irion (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
BDim crynodeb golygu |
||
| (Ni ddangosir y 7 golygiad yn y canol gan 2 ddefnyddiwr arall) | |||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Gweinidog gyda'r Methodistaidd Calfinaidd, bardd, diwygiwr cymdeithasol ac athro oedd '''Robert Silyn Roberts''' (1871-1930). | |||
Ganwyd ym [[Brynllidiart|Mrynllidiart]], ar Ben Cymffyrch, ar lechwedd [[Cwm Silyn]]. Wrth droed Pen Cymffyrch y mae pentref [[Tan'rallt]]. | Ganwyd ym [[Brynllidiart|Mrynllidiart]], ar Ben Cymffyrch, ar lechwedd [[Cwm Silyn]]. (Bellach mae Brynllidiart yn adfeilion, ond mae plac arno yn nodi iddo fod yn gartref i Silyn a Mathonwy Hughes - a cheir dyfyniadau o'u gweithiau wedi eu paentio ar gerrig o amgylch y tŷ.) Wrth droed Pen Cymffyrch y mae pentref [[Tan'rallt]]. | ||
Bu ei dad, Robert John Roberts (1819-1898), yn briod deirgwaith, ond collodd ei ddwy wraig gyntaf pan oeddynt yn 29 oed. Ellen Williams, o | Bu ei dad, Robert John Roberts (1819-1898), a aned ym mhlwyf [[Clynnog Fawr]], yn briod deirgwaith, ond collodd ei ddwy wraig gyntaf pan oeddynt yn 29 oed. Ellen Williams, yn wreiddiol o Aberffraw, Sir Fôn, oedd ei drydedd wraig, mam Silyn. Pan gafodd Silyn ei eni, roedd dau fab o un o'r ddwy briodas flaenorol yn byw gyda nhw - William (25 oed) a John (19 oed); roedd y naill yn dal yn "scholar" a'r llall yn deiliwr.<ref>Cyfrifiad plwyf Llanllyfni, 1871</ref> Ganed dau blentyn i Ellen, sef Silyn ac Ellen Mary (Nel), mam [[Mathonwy Hughes]], bardd y Gadair Genedlaethol 1956. Cefnder iddi oedd R.T. Roberts a drowyd ymaith o Chwarel y Penrhyn, Bethesda, yn 17 mlwydd oed, ar ôl streic 1846, am wrthod bradychu cydweithiwr; galwyd ef yn “Ferthyr cyntaf Chwarel y Cae.” Gorfu iddo fynd i America i chwilio am waith a gadael ei fam weddw yn unig ar ei ôl.<ref>Ceir ei hanes yn ''Silyn'' (Robert Silyn Roberts) 1871-1930 gan [[David Thomas]], Gwasg y Brython, 1956.</ref> | ||
Gadawodd yr ysgol yn 14 oed a bu’n chwarelwr am bum mlynedd. Yna aeth i [[Ysgol Ragbaratoawl Clynnog|Ysgol Clynnog]] yn fyfyriwr, yn 19 mlwydd oed. Y Parchedig W. | Gadawodd Silyn yr ysgol yn 14 oed a bu’n chwarelwr am bum mlynedd. Yna aeth i [[Ysgol Ragbaratoawl Clynnog|Ysgol Clynnog]] yn fyfyriwr, yn 19 mlwydd oed. Y Parchedig W. Mathias Griffith oedd y prifathro. Bu yno am dair blynedd a dechreuodd astudio Lladin (Caesar, Sallust, Fyrsil) a Groeg (Xenophon, Homer), a phynciau eraill. Un o’i gyfeillion yno oedd Morgan W. Griffith o[[Tal-y-sarn| Dal-y-sarn]], a ddaeth yn weinidog Pen Mownt, Pwllheli. | ||
Oddi yno enillodd ysgoloriaeth i Goleg y Brifysgol, Bangor. Yno y mabwysiadodd yr enw canol Silyn gan fod yno fyfyriwr arall o’r enw Robert Roberts. Graddiodd | Oddi yno enillodd ysgoloriaeth i Goleg y Brifysgol, Bangor. Yno y mabwysiadodd yr enw canol Silyn gan fod yno fyfyriwr arall o’r enw Robert Roberts. Graddiodd ym 1899 (B.A.) ac aeth i Goleg y Bala ym Medi 1899. Cwblhaodd ei radd M.A. ym 1901 ar y Chwedl Arthuraidd mewn Llenyddiaeth Saesneg. | ||
Yng Ngholeg Bangor yr enillodd ddwy gadair Eistedfodau’r Myfyrwyr ac amryw o wobrau eraill am farddoni. | Yng Ngholeg Bangor yr enillodd ddwy gadair Eistedfodau’r Myfyrwyr ac amryw o wobrau eraill am farddoni. Ym 1902 enillodd goron Eisteddfod Genedlaethol Cymru, Bangor, am ei bryddest ''Trystan ac Esyllt.'' Wedi hynny cyhoeddodd ''Trystan ac Esyllt a Chaniadau Eraill'', ac yna ''Telynegion'' mewn cydweithrediad â W. J. Gruffydd ym 1904. Roedd hyn yn gychwyn cyfnod telynegol newydd mewn barddoniaeth Gymraeg. Cyhoeddodd ragor o weithiau eraill o dan y ffugenw ‘Rhosyr’. | ||
Derbyniodd alwad i fynd yn weinidog ar Eglwys Lewisham, Llundain,(1901-1905) ac ar Bethel, Tanygrisiau, Blaenau Ffestiniog (1905-1913). | Derbyniodd alwad i fynd yn weinidog ar Eglwys Lewisham, Llundain,(1901-1905) ac ar Bethel, Tanygrisiau, Blaenau Ffestiniog (1905-1913). | ||
Bu hefyd yn darlithio yn | Bu hefyd yn darlithio yn U.D.A ac yng Nghanada dros y mudiad yn erbyn y ddarfodedigaeth, a oedd yn achosi cymaint o farwolaethau bryd hynny. Ym 1912 penodwyd ef yn ysgrifennydd cyntaf Bwrdd Penodiadau Prifysgol Cymru, a phan ddaeth y Rhyfel Byd Cyntaf ymdrechodd i gael penodi swyddogion o Gymry mewn catrodau "Cymreig" yn y lluoedd arfog. Bu’n swyddog dros Gymru dan y Llywodraeth, 1918-22. | ||
O hynny ymlaen bu’n ddarlithydd | O hynny ymlaen bu’n ddarlithydd ar ddosbarthiadau allanol Coleg Bangor, ac ym 1925 sefydlodd adran Gogledd Cymru o Gymdeithas Addysg y Gweithwyr. | ||
Ysgrifennodd lawer i’r ''Glorian'', ''Y Dinesydd Cymreig'', ''Welsh Outlook'', | Ysgrifennodd lawer i’r ''Glorian'', ''Y Dinesydd Cymreig'', ''Welsh Outlook'', etc. | ||
Awdur y canlynol: ''Gwyntoedd Croesion'', 1924 ( | Awdur y canlynol: ''Gwyntoedd Croesion'', 1924 (cyfieithiad o ddrama J.O. Francis, ''Cross Currents''); ''Bugail Geifr Lorraine'', 1925 (cyfieithiad o nofel Ffrangeg); a’r nofel ''Llio Plas y Nos''(1945). | ||
Priododd | Priododd ym 1905 â Mary Parry, Llundain. Daeth hithau hefyd i gryn enwogrwydd fel Mary Silyn Roberts, gan hyrwyddo'r un gwerthoedd ag a goleddai ei gŵr. Cawsant ddau fab a merch. Bu farw ym Mangor, 15 Awst 1930. | ||
==Llyfryddiaeth== | ==Llyfryddiaeth== | ||
O lyfr David Thomas a nodir isod y codwyd peth o'r wybodaeth ond defnyddiwyd hefyd ysgrif David Thomas o'r ''Bywgraffiadur Cymreig, Llyfrgell Genedlaethol Cymru''. | O lyfr David Thomas a nodir isod y codwyd peth o'r wybodaeth ond defnyddiwyd hefyd ysgrif David Thomas o'r ''Bywgraffiadur Cymreig, Llyfrgell Genedlaethol Cymru''. | ||
==Cyfeiriadau== | |||
{{cyfeiriadau}} | |||
{{DEFAULTSORT:Roberts, R. Silyn}} | {{DEFAULTSORT:Roberts, R. Silyn}} | ||
Golygiad diweddaraf yn ôl 17:06, 19 Mai 2022
Gweinidog gyda'r Methodistaidd Calfinaidd, bardd, diwygiwr cymdeithasol ac athro oedd Robert Silyn Roberts (1871-1930).
Ganwyd ym Mrynllidiart, ar Ben Cymffyrch, ar lechwedd Cwm Silyn. (Bellach mae Brynllidiart yn adfeilion, ond mae plac arno yn nodi iddo fod yn gartref i Silyn a Mathonwy Hughes - a cheir dyfyniadau o'u gweithiau wedi eu paentio ar gerrig o amgylch y tŷ.) Wrth droed Pen Cymffyrch y mae pentref Tan'rallt.
Bu ei dad, Robert John Roberts (1819-1898), a aned ym mhlwyf Clynnog Fawr, yn briod deirgwaith, ond collodd ei ddwy wraig gyntaf pan oeddynt yn 29 oed. Ellen Williams, yn wreiddiol o Aberffraw, Sir Fôn, oedd ei drydedd wraig, mam Silyn. Pan gafodd Silyn ei eni, roedd dau fab o un o'r ddwy briodas flaenorol yn byw gyda nhw - William (25 oed) a John (19 oed); roedd y naill yn dal yn "scholar" a'r llall yn deiliwr.[1] Ganed dau blentyn i Ellen, sef Silyn ac Ellen Mary (Nel), mam Mathonwy Hughes, bardd y Gadair Genedlaethol 1956. Cefnder iddi oedd R.T. Roberts a drowyd ymaith o Chwarel y Penrhyn, Bethesda, yn 17 mlwydd oed, ar ôl streic 1846, am wrthod bradychu cydweithiwr; galwyd ef yn “Ferthyr cyntaf Chwarel y Cae.” Gorfu iddo fynd i America i chwilio am waith a gadael ei fam weddw yn unig ar ei ôl.[2]
Gadawodd Silyn yr ysgol yn 14 oed a bu’n chwarelwr am bum mlynedd. Yna aeth i Ysgol Clynnog yn fyfyriwr, yn 19 mlwydd oed. Y Parchedig W. Mathias Griffith oedd y prifathro. Bu yno am dair blynedd a dechreuodd astudio Lladin (Caesar, Sallust, Fyrsil) a Groeg (Xenophon, Homer), a phynciau eraill. Un o’i gyfeillion yno oedd Morgan W. Griffith o Dal-y-sarn, a ddaeth yn weinidog Pen Mownt, Pwllheli.
Oddi yno enillodd ysgoloriaeth i Goleg y Brifysgol, Bangor. Yno y mabwysiadodd yr enw canol Silyn gan fod yno fyfyriwr arall o’r enw Robert Roberts. Graddiodd ym 1899 (B.A.) ac aeth i Goleg y Bala ym Medi 1899. Cwblhaodd ei radd M.A. ym 1901 ar y Chwedl Arthuraidd mewn Llenyddiaeth Saesneg.
Yng Ngholeg Bangor yr enillodd ddwy gadair Eistedfodau’r Myfyrwyr ac amryw o wobrau eraill am farddoni. Ym 1902 enillodd goron Eisteddfod Genedlaethol Cymru, Bangor, am ei bryddest Trystan ac Esyllt. Wedi hynny cyhoeddodd Trystan ac Esyllt a Chaniadau Eraill, ac yna Telynegion mewn cydweithrediad â W. J. Gruffydd ym 1904. Roedd hyn yn gychwyn cyfnod telynegol newydd mewn barddoniaeth Gymraeg. Cyhoeddodd ragor o weithiau eraill o dan y ffugenw ‘Rhosyr’.
Derbyniodd alwad i fynd yn weinidog ar Eglwys Lewisham, Llundain,(1901-1905) ac ar Bethel, Tanygrisiau, Blaenau Ffestiniog (1905-1913).
Bu hefyd yn darlithio yn U.D.A ac yng Nghanada dros y mudiad yn erbyn y ddarfodedigaeth, a oedd yn achosi cymaint o farwolaethau bryd hynny. Ym 1912 penodwyd ef yn ysgrifennydd cyntaf Bwrdd Penodiadau Prifysgol Cymru, a phan ddaeth y Rhyfel Byd Cyntaf ymdrechodd i gael penodi swyddogion o Gymry mewn catrodau "Cymreig" yn y lluoedd arfog. Bu’n swyddog dros Gymru dan y Llywodraeth, 1918-22.
O hynny ymlaen bu’n ddarlithydd ar ddosbarthiadau allanol Coleg Bangor, ac ym 1925 sefydlodd adran Gogledd Cymru o Gymdeithas Addysg y Gweithwyr.
Ysgrifennodd lawer i’r Glorian, Y Dinesydd Cymreig, Welsh Outlook, etc.
Awdur y canlynol: Gwyntoedd Croesion, 1924 (cyfieithiad o ddrama J.O. Francis, Cross Currents); Bugail Geifr Lorraine, 1925 (cyfieithiad o nofel Ffrangeg); a’r nofel Llio Plas y Nos(1945).
Priododd ym 1905 â Mary Parry, Llundain. Daeth hithau hefyd i gryn enwogrwydd fel Mary Silyn Roberts, gan hyrwyddo'r un gwerthoedd ag a goleddai ei gŵr. Cawsant ddau fab a merch. Bu farw ym Mangor, 15 Awst 1930.
Llyfryddiaeth
O lyfr David Thomas a nodir isod y codwyd peth o'r wybodaeth ond defnyddiwyd hefyd ysgrif David Thomas o'r Bywgraffiadur Cymreig, Llyfrgell Genedlaethol Cymru.
Cyfeiriadau
- ↑ Cyfrifiad plwyf Llanllyfni, 1871
- ↑ Ceir ei hanes yn Silyn (Robert Silyn Roberts) 1871-1930 gan David Thomas, Gwasg y Brython, 1956.