Bwlch Mawr: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Irion (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
BDim crynodeb golygu |
||
| (Ni ddangosir y 2 olygiad yn y canol gan 2 ddefnyddiwr arall) | |||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Mae '''Bwlch Mawr''' yn fryn ar gyrion [[Uwchgwyrfai]] uwchben [[Bwlchderwin]] a [[Capel Uchaf|Chapel Uchaf]]. Ei uchder yw 509 metr neu 1670 troedfedd uwchben y môr. Mae'n ail o ran uchder | Mae '''Bwlch Mawr''' yn fryn ar gyrion [[Uwchgwyrfai]] uwchben [[Bwlchderwin]] a [[Capel Uchaf|Chapel Uchaf]]. Ei uchder yw 509 metr neu 1670 troedfedd uwchben y môr. Mae'n ail o ran uchder ymysg y casgliad o fynyddoedd yn yr ardal; y copa uchaf yw'r [[Gurn Ddu]] sydd yn 522 metr o uchder. Dichon fod yr enw'n deillio o bresenoldeb pant neu fwlch rhwng y copa ei hun a thir uchel arall gerllaw (dim ond 5 troedfedd yn is), sydd yn creu bwlch amlwg iawn o bell. | ||
Ar ochr ddwyreiniol Bwlch Mawr, uwchben [[Hengwm]], ceir pant o'r enw [[Y Seler Ddu]], sydd yn darddle [[Afon Dwyfach]]. | Ar ochr ddwyreiniol Bwlch Mawr, uwchben [[Hengwm]], ceir pant o'r enw [[Y Seler Ddu]], sydd yn darddle [[Afon Dwyfach]]. | ||
| Llinell 6: | Llinell 6: | ||
==Gwaith mwyngloddio== | ==Gwaith mwyngloddio== | ||
Mae'r mapiau Ordnans o ddechrau'r 20g yn dangos nifer o weithfeydd manganîs ar lethrau dwyreiniol Bwlch Mawr. Mor gynnar â 1888, fodd bynnag, roeddent wedi cau. Dichon mai dyma'r gweithfeydd ar dir [[Ystad Glynllifon]] y | Mae'r mapiau Ordnans o ddechrau'r 20g yn dangos nifer o weithfeydd manganîs ar lethrau dwyreiniol Bwlch Mawr. Mor gynnar â 1888, fodd bynnag, roeddent wedi cau. Dichon mai dyma'r gweithfeydd ar dir [[Ystad Glynllifon]] y cyfeirir atynt mewn llythyrau at [[Arglwydd Newborough]] yng nghanol yr 1850au. Roedd dyn o'r enw Robert Wolseley, a oedd yn byw yn Nhwtil, Caernarfon, yn gweithio cloddfa fanganîs yno ym 1856<ref>Archifdy Gwynedd, XD2/25512</ref>; a rhyw Mr Palmer hefyd wrthi mewn gwaith ger Plasnewydd.<ref>Archifdy Gwynedd, XD2/25778</ref> | ||
{{eginyn}} | {{eginyn}} | ||
Golygiad diweddaraf yn ôl 16:43, 22 Mawrth 2021
Mae Bwlch Mawr yn fryn ar gyrion Uwchgwyrfai uwchben Bwlchderwin a Chapel Uchaf. Ei uchder yw 509 metr neu 1670 troedfedd uwchben y môr. Mae'n ail o ran uchder ymysg y casgliad o fynyddoedd yn yr ardal; y copa uchaf yw'r Gurn Ddu sydd yn 522 metr o uchder. Dichon fod yr enw'n deillio o bresenoldeb pant neu fwlch rhwng y copa ei hun a thir uchel arall gerllaw (dim ond 5 troedfedd yn is), sydd yn creu bwlch amlwg iawn o bell.
Ar ochr ddwyreiniol Bwlch Mawr, uwchben Hengwm, ceir pant o'r enw Y Seler Ddu, sydd yn darddle Afon Dwyfach.
Ffurfiwyd y bryn o graig igneaidd o'r cyfnod Palaeosoig.
Gwaith mwyngloddio
Mae'r mapiau Ordnans o ddechrau'r 20g yn dangos nifer o weithfeydd manganîs ar lethrau dwyreiniol Bwlch Mawr. Mor gynnar â 1888, fodd bynnag, roeddent wedi cau. Dichon mai dyma'r gweithfeydd ar dir Ystad Glynllifon y cyfeirir atynt mewn llythyrau at Arglwydd Newborough yng nghanol yr 1850au. Roedd dyn o'r enw Robert Wolseley, a oedd yn byw yn Nhwtil, Caernarfon, yn gweithio cloddfa fanganîs yno ym 1856[1]; a rhyw Mr Palmer hefyd wrthi mewn gwaith ger Plasnewydd.[2]
Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma