Dinas Dinlle

Pentref ar yr arfordir rhwng Caernarfon a Phen Llŷn, yng nghwmwd Uwchgwyrfai yw Dinas Dinlle. Mae'n lleoliad o bwysigrwydd hanesyddol, a cheir cyfeiriadau hynafol at y traeth, yn cynnwys ei bryngaer. Ysgrifennodd y teithiwr Thomas Pennant am Dinas Dinlle:

“.....ar ymyl morfa eang ar lan y môr. Ar y pen uchaf, y mae gwastadedd eang yn cael ei amgylchu gan fur ryfeddol wedi ei wneuthur, yn ôl pob ymddangosiad, o’r pridd a grafwyd allan o’r gwastadle.”

Y mae cofnod fod y lle hwn wedi'i ddatblygu fel lleoliad twristaidd cyn belled yn ôl â’r 1900au cynnar. Erbyn tua 1905 roedd caffi a bwthyn aros yno, yn ogystal â Gwesty’r ‘Caernarvon Bay’.

Ceir disgrifiad manwl o’r lle hwn tua chanol y 1700au yn ‘Numismata Dinllaeana’, gan Richard Farrington.

Y tu ôl i'r pentref a'r gor-draeth, a'r ffordd sy'n arwain at Maes Awyr Dinas Dinlle a Caer Belan, ceir Morfa Dinlle a amgaewyd o'r gors yn nghanol y 19g. Fe'i gwarchodir gan forglawdd helaeth a elwir Y Cob. Mae cadwrfa adar gan yr RSPB ar ran o'r tir amgaeëdig, lle hybir nythu gan y gornchwiglen.

Ffynonellau

• Williams, W.G. Dinas Dinlle Cymru, (Cyf. 29, 1905)

• Williams, Ifor Dinlleana Transactions of the Anglesey Antiquarian Society, 1948.