Gorsaf reilffordd Pen-y-groes

Gorsaf Pen-y-groes oedd y brif orsaf a'r unig gyffordd ar y rheilffordd rhwng Caernarfon ac Afon-wen, bron i ddwy filltir i'r de o orsaf Y Groeslon a thair milltir a hanner cyn cyrraedd gorsaf Pant-glas. Fe'i hagorwyd ym 1867, a'i chau ym 1964. Roedd platfform ochr ar gyfer trenau Cangen reilffordd Nantlle a redai am ryw filltir go dda i'r dwyrain er mwyn cludo teithwyr i Dal-y-sarn a chludo llechi oddi yno.

Ni fu'r lein trwy'r orsaf yn brysur iawn, gyda hanner dwsin o drenau'r dydd i bod cyfeiriad ar y lein rhwng Caernarfon ac Afon-wen, a hanner dwsin yn ôl ac ymlaen ar hyd Cangen Nantlle.

Roedd yma hefyd iard nwyddau sylweddol ar gyfer traffig nwyddau'r dyffryn.

Erys fawr ddim o olion amlwg y rheilffordd a'r orsaf erbyn heddiw oherwydd i ffordd osgoi Pen-y-groes gael ei chodi ar hyd llwybr yr hen lein. Roedd yr orsaf yn sefyll i'r de o'r bont droed newydd (a godwyd ar safle hen bont Ffordd Clynnog dros y rheilffordd).

Ffynonellau

LMS Branch Lines in North Wales, W.G.Rear, Wild Swan Publns., (1986), t.81.