Morgeneu Ynad
Roedd Morgeneu Ynad yn fab i Gwrydr ap Dyfnaint ap Iddon, ac yn hen-hen-hen-hen-hen-ŵyr i sylfaenydd ei ach, sef Cilmin Droed-ddu - yn ôl yr achresi canoloesol beth bynnag. Brodyr iddo mae'n debyg oedd Cynddelw, taid Iorwerth Goch Ynad; Ednowain, tad Ystrwyth, prif glerc Llywelyn Fawr a thad cyff Teulu Glyn; Caswallon; Philip, un o linach cynnar Bodfan; a Madog.[1] Roedd o'n aelod o deulu uchel ei barch a'i wybodaeth ym maes y gyfraith. Roedd yn cael ei gyfrif ymysg "Bonedd Gwŷr Arfon" yng nghanol y 13g., ac yn dal tir yn nhref Dinlle. Dyma'r adeg pan sefydlwyd tiroedd pob ach neu deulu estynedig, sef "gwelyau" a chafwyd un gwely ei enwi ar ôl Morgeneu, sef Gwely Wyrion Morgeneu.[2]
Yr oedd Morgeneu a'i fab Cyfnerth yn wybyddus iawn yn y gyfraith ac yn gyfrifol am wneud neu drefnu copîau o Gyfraith Hywel Dda fel yroedd yn berthnasu i Ogledd Cymru (sef y "Dull Gwynedd"). Dichon, yn ôl Gilbert Williams, mai am hyn gafodd y teitl o Ynad.[3]
Gan fod ei or-gor-gor-gor-gor-wyres, Morfudd ap Howel ap Iorwerth Fychan wedi priodi Tudur Goch ap Grono, gan fynd â thiroedd Glynllifon gyda hi, mae lle i amau mai deilydd (os nad trigiannydd) Glynllifon ddwy ganrif ynghynt oedd Morgeneu.
Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma
Cyfeiriadau
- ↑ J E Griffith, Pedigrees of Anglesey & Caernarvonshire Families (Horncastle, 1914), tt. 172, 176
- ↑ Dafydd Jenkins, "Iorwerth ap Madog - Gŵr Cyfraith o'r Drydedd Ganrif ar Ddeg" (Cylchgrawn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Cyf.VIII 2, 1953), tt.164-5 [1]
- ↑ W. Gilbert Williams, ‘’Glyniaid Glynllifon’’ ((Trafodion Cym. Hanes Sir Gaernarfon, cyf.10 (1949)), t.33