Bandiau Cwmwd Uwchgwyrfai
Dyma restr (yn nhrefn yr wyddor) o enwau Bandiau Cwmwd Uwchgwyrfai (bandiau pres) a fu neu sydd mewn bodolaeth ers canol y bedwaredd ganrif ar bymtheg :
1. Deulyn (Baladeulyn)
2. Dolydd
3. Dulyn (Nebo)
4. Ceidwadwyr Pen-y-groes
5. Gwirfoddolwyr Pen-y-groes
6. Moeltryfan (Rhosgadfan)
7. Nantlle (Tal-y-sarn)
8. Llyfnwy (Llanllyfni)
9. Trefor
10. Uwchllifon (Carmel)
Diflannodd Dolydd, Dulyn, dau fand Pen-y-groes ac Uwchllifon, cyn diwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg.
Diflannodd Deulyn a Llyfnwy yn ystod blynyddoedd y Rhyfel Byd Cyntaf.
Diflannodd Cadfan ym 1947 wedi iddo ymuno â Seindorf Dyffryn Nantlle i gystadlu'n aflwyddiannus yn Eisteddfod Genedlaethol Bae Colwyn y flwyddyn honno dan arweiniad Alf Henderson, Nantlle.
O ddeg band Cwmwd Uwchgwyrfai, dau yn unig sy'n dal yn fyw ac yn ymarfer yn gyson - dau fand sydd bron iawn yr un oedran, ac fel mae'n digwydd, dau fand hyna'r cwmwd.
Trefor (sefydlwyd ym 1863) a Nantlle (sefydlwyd ym 1864).