David Roberts, Blaenau Ffestiniog
Gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd oedd y Parch. David Roberts, Rhiw, Blaenau Ffestiniog (1835-1906).
Ganed ef 23 Mawrth 1835 yn Traian, ardal Bryn'rodyn, yn fab i Robert ac Ann Davies. Bu Traian yn lle amlwg yn hanes Methodistiaeth gynnar yr ardal yn y 18g. Roedd Ann Owen, hen nain i David Roberts, yn chwaer i hen lanciau'r Traian, Robert a John Hughes, a groesawodd rai o'r pregethwyr Methodistaidd cyntaf i ymweld â'r ardal.
Cafodd David Roberts addysg gynnar yn ysgol eglwysig Y Bontnewydd, ac roedd rhai'n awyddus iddo fynd ymlaen i geisio urddau eglwysig yn yr Eglwys Wladol. Fodd bynnag, o'r ysgol yn Y Bontnewydd aeth i Gaernarfon i gael ei brentisio'n siopwr ond ni chymerodd at y gwaith hwnnw ac yn fuan ymunodd â'i dad fel chwarelwr yn Chwarel Dinorwig, Llanberis, gyda'r ddau'n lletya yno gydol yr wythnos. Yn fuan wedi iddo droi ei ugain oed aeth i Ysgol Eben Fardd yng Nghlynnog am ragor o addysg ac yn ystod y cyfnod hwnnw y dechreuodd bregethu. Wedi ysbaid yng Nghlynnog aeth i Goleg y Bala, lle bu am bedair blynedd, ac aeth drwy arholiad y London Matriculation yn llwyddiannus. Dichon y byddai wedi mynd ymlaen i ennill gradd oni bai i'w iechyd ddechrau dirywio.
Fodd bynnag, derbyniodd alwad i fod yn weinidog ym Mhenmaenmawr, lle bu hyd 1868 pan symudodd i eglwys Y Rhiw, Blaenau Ffestiniog, eglwys fawr gyda dros bedwar cant o aelodau. Yn fuan wedi iddo symud yno credid ei fod yn dechrau dioddef o'r dicïau ac nad oedd hir oes iddo. Ond fe drodd at wella a bu'n weinidog uchel iawn ei barch ym Mlaenau Ffestiniog tan ei farwolaeth ddechrau 1906.
Ym 1908 cyhoeddwyd cofiant iddo dan olygyddiaeth Y Parch. John Owen, gweinidog eglwys Bowydd yn y Blaenau. Yn y gyfrol ceir ysgrifau a cherddi coffa i David Roberts, ynghyd â detholiad o'i ysgrifau a'i bregethau.[1]
Cyfeiriadau
1. Cofiant a Gweithiau y Parch. David Roberts, Y Rhiw, Blaenau Ffestiniog, dan olygyddiaeth y Parch John Owen M.A., Bowydd. (Dolgellau, 1908).