Craig y Farchas
Y mae Craig y Farchas yn glogwyn ar ben gorllewinol mynyddoedd Yr Eifl, uwchben tir pori a elwid y Farchas, a oedd yn rhan o fferm Nant Bach pan wnaed y Map Degwm ym 1839.[1] Y pryd hynny nid oedd unrhyw waith chwarelu am ithfaen wedi dechrau yno. Fodd bynnag, erbyn 1844 roedd gwaith cynhyrchu setiau (setts) ar raddfa fach wedi dechrau yn yr Hen Ffolt o dan Graig y Farchas, ac ym 1854 sefydlwyd Chwarel Craig y Farchas ei hun dan oruchwyliaeth John Hutton drwy agor dwy bonc ar ochr y clogwyn. Erbyn hyn, mae'r ponciau hynny wedi diflannu dan y Domen Fawr o wastraff o Chwarel yr Eifl uwchlaw, er y credir bod rhan o'r uchaf o'r ddwy bonc yn dod i'r golwg yn dilyn cario tunelli o wastraff o'r Domen Fawr dros y blynyddoedd diwethaf. Gweler yr erthygl helaethach ar Chwarel Craig y Farchas, Trefor yn Cof y Cwmwd.
Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma
Cyfeiriadau
- ↑ LLGC Map a Rhestr Bennu'r Degwm ar gyfer plwyf Llanaelhaearn, 1839