Tywydd Uwchgwyrfai
Mwynhaodd, dioddeddefodd a chofnododd trigolion Cwmwd Uwchgwyrfai dywydd obob math dros y canrifoedd.
Ystadegau tywydd
Gorsafoedd cofnodi agosaf
Gorsaf Gwelfa, Llanfaglan (data Ifor Williams IW)
Crynhoadau
Tymheredd
Gwynt
Haul
Chwyrndafliad (precipitation)
Cofnodion tywydd am y cwmwd
Afon Llyfnwy, Pont y Cim 1612: John Love (Dyfyniad o`r Llyfr "O Ben Ll?n I Lle bu Lleu" (1985) Cyngor Gwasg Gwynedd)
Ar noson dymhestlog yng ngaeaf 1612, pan oedd y glaw yn pistyllio, a`r cornentydd hyd lechweddau`r mynyddoedd yn chwyddo`r afon Llyfnwy dros ei glannau, mentrodd mab Elernion, Llanaelhaearn, gadw`r oed a`i gariadferch yn Eithinog Wen. Rhaid oedd iddo groesi`r afon, lle saif Pont y Cim heddiw, ond oherwydd nerth a ffyrnigrwydd y dyfroedd collodd y march ei draed a boddodd y ddau yn nyfroedd y Llyfnwy.
9 Gorffennaf 1949:Fires in the gorse by Llandwrog & under our house broke out again today & the Fire brigade was called to put the fires out which they did eventually. Keeping very warm & dry. Rain badly wanted.[1]
Pontllyfni; 11 Mai 1961 [DYRCHAFAEL]: Haul braf o'r bore cynta'. Hau 3 rhes arall o fetys & chrymanu chydig yn rhagor o'r llwybr canol dros y ffordd..Efo Guto yn y Ffordyn i eglwys Llandwrog & ymlaen...[2]
Llyfrau log ysgolion pentrefi'r cwmwd
Amrywiol ffynonellau:
On the 23rd [of June 1935], 141mm of rain fell at Llandwrog [gorsaf dywydd Y Llu Awyr, Morfa Dinlle?], south of Caernarfon, 108mm at Aberfeldy, Perthshire, and it is estimated that 200mm may have fallen above Auchnafree. On the 25th, 153mm was recorded in less than four hours at Swainswick, Somerset, and flooding affected hundreds of homes and businesses in Bath[3]
23 Mehefin 1937: ...heaviest falls of rain over the British Isles are often asscoated with thundery situations. Two such falls ...in Wales were the 137mm which fell in 3 hours at Llansadwrn, Anglesey on 10 August 1957 and 141mm in 5 hours at Llandwrog, Caerns on 23 June 1937[4]
Cofnodion tywydd am fannau eraill gan drigolion y cwmwd
Mae Dyddiadur llong David Thomas, (Llandwrog) 1884-1892 in gyforiog o gofnodion diddorol am ei deithiau i bedwar ban. Dyma ychydig enghreifftiau (rhai yn adlewyrchu gwerthoedd ei gyfnod):
Ynysoedd y Pentir Gwyrdd (Cape Verde Islands), 29 Ionawr 1884: Strong breeze and dull 1st part, very clear 2nd part. Arrived at St Vincent Is of [sic] the Cape De Verd I. at 7.20 Few of the passengers left us here (3rd class boats full of fruits were alongside. Manned by niggers some of th niggers were well dressed, others naked (most of the boys). The passengers were throwing money over the side and the little niggers use to dive for the money though the place full of sharks. The sailors changed their meat for oranges from the boats.
Tua culfor Magellan 31 Ionawr 1884: Strong wind & hazy (All sails set) a phythefnos wedyn: 14 Chwefror 1884: Moder breeze cold & cloudy weather. Two or three passengers were amusing themselves in shooting sea birds. One has a fouling piece. They didn't manage to bring one down though the Birds quite near to them within half the ship's length.
Digwyddiadau yn adlewyrchu tywydd arbennig
Arfon ac Eifionnydd 16 Mehefin 1911 Y Genedl Gymreig, Mehefin 20, (1911)[5] Yn: Y Genedl Gymreig, Mehefin 20, (1911): Y mae`r tywydd eithriadol o sych a gaed yn ystod yr wythnosau diweddaf wedi cymhell yr amaethwyr mewn gwahanol rannau i dorri eu gwair, a diwedd yr wythnos ddweddaf yr oedd y gwair i`w weled wedi ei dorri mewn gwahanol ardaloedd yn Llanddeiniolen ac o Felinheli i Gaernarfon; yr oedd yr un modd yn ardaloedd Llanberis, Llandwrog, Clynnog, a Nantlle, ynghyd ā rhannau helaeth o Eifionydd.
Cyfeiriadau
- ↑ Dyddiaduron Y Parch. Richard Llewelyn Headley (Gyda diolch i Dr. Mari Ellis, Aberystwyth)
- ↑ Dyddiadur Eric Jones (Siop Cymraeg Caernarfon) Wenllys, Pontllyfni [diolch i Ifanwy Rhisiart]
- ↑ Eden, P. (2008) Great British Weather Disasters (Continuum Books UK, Llundain)
- ↑ The Climate of Britain: Met Office (Climatological Memorandum 140
- ↑ Dafydd Guto (Fferm a Thyddyn 54)