Tafarn yr Engineer's Arms
Roedd yr Engineer's Arms yn dafarn ym mhen gogleddol Pen-y-groes yn un o adeiladau Treddafydd. Fe enwyd y dafarn fel "Engineer's Arms" yng Nghyfrifiad 1861, ond heb nodi fod y preswylydd, John Hughes, gwehydd linsi, sidan a gwlân, 24 oed, yn dafarnwr hefyd, na'i fam, Catherine Hughes, 43 oed, a weithiodd fel un oedd yn cadw tŷ ac yn gweithio fel "waitress". Roedd y teulu wedi bod yno ddeng mlynedd ynghynt ond nid oes sôn am nac enw'r dafarn nac unrhyw gysylltiad gyda gwerthu diod.[1] Mewn adroddiad papur newydd am gyfarfod blynyddol Llys Trwyddedu ardal Caernarfon ym 1865 fodd bynnag, nodwyd mai Catherine Hughes oedd y dafarnwraig.[2] Dichon nad oedd oes hir iawn i'r dafarn, gan nad oes fawr o sôn amdani wedyn yn y ffynonellau arferol. Yr unig gyfeiriad sydd wedi dod i'r fei yw un am "Mr. Hughes" (John Hughes mae'n debyg) yn chwarae'r piano mewn parti plant yn Neuadd y Farchnad, Pen-y-groes, er mwyn dathlu priodas Owen Parry, ysw. ym 1869.[3] Erbyn 1871, roedd Catherine Hughes wedi troi ei llaw at gadw tŷ ar gyfer lletywyr ynn yr un adeilad, gyda naw o bobl, yn ferched ac yn ddynion, yn Gymry, yn Wyddelod ac yn Saeson, yn aros yno. Nid oes sôn ama werthu diod nac am enw "Engineer's Arms", a rhaid felly cymryd bod y dafarn ei hun wedi cau.[4]