Ysgol Llandwrog
Mae'n amlwg bod rhyw fath ar ysgol yn bodoli (yn ôl pob tebyg yn yr Eglwys Sant Twrog, Llandwrog) er nad oes sicrwydd mai Ysgol Llandwrog oedd yr enw ar yr ysgol. Mae enw ysgolfeistr yn ymddangos yng nghofrestrau plwyf mwy nag unwaith yn yr 18g hwyr. Ym 1789, enwir David Wilson, Ffrwd, ysgolfeistr, fel tad i ferch o'r enw Mary, plentyn siawns Ellin Parry o Gollfryn Mawr; fe'i bedyddiwyd 25 Ionawr 1789 ond ysywaeth fe'i chladdwyd 8 Mai yr un flwyddyn. Dichon bod Wilson wedi gwneud "y peth anrhydeddus" ac wedi priodi'r Ellin honno, gan ei fod o a'i wraig Ellin yn bedyddio mab, John, y mis Ionawr canlynol er i hwnnw eto'n farw'n fabi. [1]
Sewfydlwyd ysgol dan nawdd y Gymdeithas Ysgolion Genedlaethol, a chyda chefnogaeth sylweddol Spencer Bulkeley Wynn, 3ydd Arglwydd Newborough a oedd yn awyddus i ddatblygu pentref Llandwrog fel pentref model, dylunwyd adeilad pwrpasol gan y pensaer eglwysig, Henry Kennedy.[2] Agorwyd yr ysgol o gwmpas 1854 fel ysgol yr eglwys, ac mae hi'n weithredol hyd heddiw fel ysgol y pentref, ac yn dal yn gysylltiedig a'r Eglwys yng Nghymru.. Yr enw gwreiddiol ar yr ysgol oidd Llandwrog National School.[3]
Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma
