Roger Hopkins

Peiriannydd sifil oedd Roger Hopkins (1775-1847), a hanai o Langyfelach ger Abertawe. Roedd ei dad, Evan Hopkins yntau'n beiriannydd sifil yn gweithio ar brosiectau ym maes glo'r de, ac yn arbennig ym maes adeiladu camlesi. Cafodd brofiad efo gwaith ei dad, mae'n debyg, cyn fentro ar ei liwt ei hun. Bu'n gysylltiedig â Thramffordd Pen-y-darren pan oedd Trevithick yn rhedeg yr injan stêm gyntaf ar gledrau, a chafodd sawl gontract i adeiladu rheilffyrdd cynnar yn ne Cymru, gan gynnwys Rheilffordd Trefynwy. Symudodd i Ddyfnaint wedyn, lle gafodd nifer o gontractau tebyg, gan gynnwys gweithio fel y peiriannydd cynorthwyol ar Reilffordd Plymouth a Dartmoor yn nechrau'r 1820au, gan orfod sicrhau i'r ddeddf angenrheidiol fynd trwy'r Senedd yn llwyddiannus. Roedd ganddo waith glo yng Ngwauncaegurwen hefyd, ond bu'n byw ym Mlymouth gydol yr amser hyn. Ym 1842, symudodd i dde Ffrainc, ond dychwelodd i Loegr cyn marw yn nhŷ ei fab, Rice, yn Llundain ym 1847.

Priododd mewn capel y Bedyddwyr yn Abertawe â Mary Harris, merch y Parch Rees Harris o Bwllheli, gweinidog efo'r Annibynwyr (ond un a gefnogai'r Bedyddwyr), ym 1806. Dyna'r cysylltiad â Gogledd Cymru, efallai, a fwriodd iddo gael ei ddewis fel ymgynghorydd cyntaf cwmni Rheilffordd Nantlle. Mae'n debyg iddo fod yn gysylltiedig â chynlluniau mor gynnar â 1813. Mae lle i gredu mae efô oedd yn gyfrifol am ddewis y lled o 3'6" ar gyfer y lein, a dyfarnu mai platiau haearn bwrw (fel oedd y ffasiwn yn ne Cymru) yn hytrach na chledrau ochr o ddur oedd i gael eu defnyddio - cyngor a brofodd yn bur aflwyddiannus i'r cwmni. Ni chlywir mwy am Hopkins yn gysylltiedig â Rheilffordd Nantlle, a thrôdd y cwmni am gyngor at deulu Stephenson.