Botticelli Glynllifon
Yr oedd un o weithiau mwyaf eiconig yr artist Eidalaidd Sandro Botticelli, Dyn Ifanc yn dal Cylchig, yn eiddo i'r Arglwyddi Newborough am ganrif a mwy, yn hongian mewn ystafell ochr neu lobi ym Mhlas Glynllifon, a dichon nad oedd y teulu'n sylweddoli maint y trysor oedd ganddynt - trysor mwy gwerthfawr, debyg, na'r grochan lawn aur y dywedir i sefydlydd y teulu, Cilmin Droed-ddu, gael hyd iddi ar ochr mynydd. Mae'r portread yn dyddio o'r 1470-80au. Mae un o arbenigwyr Sotheby's wedi disgrifio ei bwysigrwydd yn hanes celf cain fel a ganlyn:
“Mae Dyn Ifanc yn dal Cylchig yn grynhoad mewn llun o ddelfrydau, hud a harddwch Fflorens adeg y Dadeni, adeg - am y tro cyntaf ers yr Oes Clasurol - pan oedd yr unigolyn a'r corff dynol ynghanol bywyd a chelf fel ei gilydd, ac y byddent yn y man ddfifinio ein dealltwriaeth o ddyneiddiaeth fel yr ydym yn ei deall heddiw. Roedd Botticelli ar flaen y gad yn hyn o beth, ac roedd ei arddull chwyldroadol yn ei arwain i fod yn un o'r artistiaid cyntaf i ymadael â'r traddodiad o baentio pobl o'r ochr. Ond eto, er ei fod yn ymgorffori Dadeni Fflorens, mae'r llun yn hollol fodern o ran ei symylrwydd diaddurn, eivliwiau llachar a'i linoledd graffig."
Mae'n llun nodedig nid yn unig oherwydd ei grefft, ond hefyd ei brinder - nid oes ond deuddeg o bortreadau gan Botticelli'n hysbys. Nid ows sicrwydd ynglŷn â phwy oedd y dyn ifanc yn y portread, ond honnir gan rai mai Giovanni di Pierfrancesco de’ Medici, brawd Lorenzo Medici, un o noddwyr yr artist, oedd o. Nodwedd unigryw y llun yw'r cylchig neu darian gron sydd yn llaw'r dyn ifanc. Llun gwreiddiol gan artist cynharach, efallai Bartolommeo Bulgarini o Sienna,ydyw, wedi ei asio i'r panel a ddefnyddwyd gan Botticelli i wneud ei bortread yntau.[1]
Pan gwerthwyd llawer o gynnwys y Plas ym 1932 mewn ocsiwn, fe brynwyd y llun gan un oedd yn delio mewn lluniau, gan ei werthu i gasglwr preifat. Gwerthodd hwnnw'r llun mewn ocsiwn am £810,000. Am flynyddoedd roedd y llun ar fenthyg i'w ddangos yn yr Oriel Genedlaethol yn Llundain, Amgueddfa Genedlaethol Gelf yn Efrog Newydd, yr Oriel Gelf Genedlaethol yn Washington (DC) ac Amgueddfa Städel yn Frankfurt, yr Almaen. Bydd yn cael ei werthu eto, yn ocsiwn Sotheby's yn Efrog Newydd fis Ionawr 2021, pan disgwylir iddo gael ei werthu eto, a hynny am $80 miliwn neu fwy. Gallai hyn olygu mai dyma fydd yr ail ddrutaf lun gan yr artistiaid a elwir yn "hen feistri" i gael ei werthu erioed, yn ail i lun gan Michaelangelo'n unig.[2]