Gyfelog

Mae Gyfelog yn fferm yn ardal Bwlch Derwin o blwyf Clynnog-fawr, nid nepell o hen Ysgol Ynys-yr-arch. Mae Gyfelog ar ochr orllewinol cosrdir a elwir yn Gors Gyfelog, a thrwy'r gors rhed nant a elwid yn y gorffennol yn Afon Efelog. Mae'r enw'n hen iawn, yn dyddio'n ôl o leiaf at ddiwedd y 12g., pan sonnwyd am yr ardal y siartrau Abaty Aberconwy. Sonnwyd yno hefyd am Flaen Efelog, sef tarddle Afon Efelog yng nghyffiniau fferm Hengwm. O'r fan honno hyd Gyfelog, neu Y Felog, ffurfiau'r afon ffin ogleddol trefgordd Cwm. Rhywle ar hyd yr afon sonnid hefyd am Rhyd Efelog, ond nid yw lleoliad honno'n hysbys bellach.