Gwynedd
Gwynedd oedd yr enw ar hen deyrnas Cymru yn y gogledd-orllewin - ac ar adegau roedd rheolwyr Gwynedd yn ddigon cryf i reoli rhannau eraill o Gymru, gan ymestyn ffin Gwynedd i'r dwyrain - yn wir, nid yw'r hen garreg ffin a elwir yn Faen Gwynedd, sy'n dynodi'r ffin rhwng Gwynedd a Phowys ar un adeg, nepell o'r fin â Lloegr, ger Llanrhaeadr-ym-Mochnant.
Rhestr o Frenhinoedd a Thywysogion Gwynedd[1]
Cunedda ap Edern (Cunedda Wledig) (c.450-c.460) Einion ap Cunedda (Einion Yrth) (c.470-c.480) Cadwallon ap Einion (Cadwallon Lawhir) (c.500-c.534) Maelgwn Gwynedd (c.520-c.547) Rhun ap Maelgwn Gwynedd (c.547-c.580) Beli ap Rhun (c.580-c.599) Iago ap Beli (c.599-c.613) Cadfan ap Iago (c.613-c.625) Cadwallon ap Cadfan (c.620-634) Cadafael ap Cynfeddw (Cadafael Cadomedd) (634-c.655) Cadwaladr ap Cadwallon (Cadwaladr Fendigaid) (c.655-c.682) Idwal ap Cadwaladr (Idwal Iwrch) (c.682-c.720) Rhodri ap Idwal (Rhodri Molwynog) (c.720-c.754) Caradog ap Meirion (c.754-c.798) Cynan ap Rhodri (Cynan Dindaethwy) (c.798-816) Hywel ap Rhodri Molwynog 814-825) Merfyn Frych ap Gwriad (825-844) Rhodri ap Merfyn (Rhodri Mawr) (844-878) Anarawd ap Rhodri (878-916) Idwal Foel ab Anarawd (916-942) Hywel ap Cadell (Hywel Dda) (942-950) Iago ab Idwal (950-979) Ieuaf ab Idwal (950-969) Hywel ab Ieuaf (979-985) Cadwallon ab Ieuaf (985-986) Maredudd ab Owain (986-999) Cynan ap Hywel (999-1005) Aeddan ap Blegywryd (1005-1018) Llywelyn ap Seisyll (1018-1023) Iago ap Idwal ap Meurig (1023-1039) Gruffudd ap Llywelyn (1039-1063) Bleddyn ap Cynfyn (1063-1075) Rhiwallon ap Cynfyn (1063-1070) Trahaearn ap Caradog (1075-1081) Gruffudd ap Cynan (1081-1137) Owain Gwynedd (1137-1170) Maelgwn ab Owain Gwynedd (1170-1173) Dafydd ab Owain Gwynedd (1170-1195) (yn y dwyrain) Rhodri ab Owain Gwynedd (1170-1190) (yn y gorllewin) Llywelyn ap Iorwerth (Llywelyn Fawr) (1195-1240) Dafydd ap Llywelyn (1240-1246) Llywelyn ap Gruffudd (Llywelyn Ein Llyw Olaf) (1246-1282) Owain ap Gruffudd (Owain Goch) (1246-1255) Dafydd ap Gruffudd (1282-1283)