Morfa Dinlle

Morfa Dinlle yw enw'r darn o dir a fu gynt yn dywod, glasdraeth a chors rhwng traeth Dinas Dinlle a'r Foryd hyd at gyrion fferm Cefnhengwrt os nad yn bellach i gyfeiriad pentref Llandwrog. Fe'i amgaewyd trwy ddeddf seneddol (gan gychwyn ym 1808) ar ôl i bob un ond un o'r tirfeddiannwr o bwys ym mhlwyfi Llandwrog a Llanwnda (sef y bonwr Bodvel Roberts) gydsynio. Y nhw, wrth gwrs, a gafodd y rhan helaethaf o bell o'r tir a sychwyd fel caeau braf eang, er bod peth o'r tir wedi ei gadw fel porfa i drigolion mwy distadl y plwyfi.

Mae'r llwybrau a ffyrdd unionsyth ar draws y tir yn dyddio o'r amser hwnnw, oherwydd yr oedd angen i'r rai a gafodd y tir gael mynedfa at y tir a ddyrannwyd iddynt. Dylent i gyd, mae'n debyg, fod yn llwybrau cyhoeddus os nad yn lonydd gwyrdd hyd heddiw, ond bu peth cau ar lawer ohonynt.

Mae rhan o'r morfa ger pertref Dinas Dinlle bellach yn gadwrfa natur lle gwneir ymdrech arbennig gan yr RSPB i gynyddu nifer y cornchwiglod sy'n nythu yno - ymdrech sydd wedi cael cryn lwyddiant. Mae'r ardal hefyd yn nodedig fel un o'r ychydig leoedd erbyn hyn ar yr iseldir lleol lle clywir yr ehedydd yn canu.

Gwireddwyd sychu'r tiroedd gwlyb yn bennaf trwy godi Morglawdd Dinas Dinlle. Mae llawer mwy o hanes yr amgáu i'w weld ar y dudalen honno.

Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma