Ellis Jones
Magwyd y bardd Ellis Jones (29 Ebrill, 1906 - 20 Mai, 1996) yn fferm Gilwern Uchaf, rhwng Rhostryfan a’r Groeslon, ym mhlwyf Llandwrog. Roedd yn fab i Owen R. Jones a’i wraig Margaret Ann Jones, ac yn un o saith o blant, chwe bachgen ac un ferch.[1]
Roedd yn englynwr medrus a bu'n cystadlu mewn nifer o eisteddfodau lleol a chenedlaethol. Ymunodd â Gorsedd Eisteddfod Genedlaethol Cymru ym 1948.[2]
Gan ddefnyddio’r ffugenw ‘Gobaith Gwan’ enillodd y gystadleuaeth ‘Englyn digri’ yn Eisteddfod Genedlaethol Aberystwyth, 1952, a feirniadwyd gan Waldo Williams[3].
- Gwlanen Goch
- Fy ewyrth sy’n rhy fywiog - yntau’n hen
- Eto’n ŵr cyfoethog;
- O wisgo’r wlanen enwog
- Ar oer hin - difarw yw’r rôg."
Roedd yn fardd a ddaliai egwyddorion cryf ac ymddiswyddodd o’r Orsedd pan dderbyniodd Cynan (Albert Evans Jones) ei urddo’n farchog ym 1969.
Cynhwyswyd a chyfieithwyd un o’i englynion ar gyfer y gyfrol Oxford Book of Welsh Verse.[4] Dyma’r englyn gwreiddiol[5].
- Bargoed
- Rhu’n ddi-daw tra bo’n glawio - seiniau mwyn,
- Fel sŵn mil yn godro:
- Pan geir rhew yn dew ar do,
- Daw hynod dethau dano."
Ymgartrefodd yn Llanllyfni a bu'n gweithio i gynghorau lleol yn cynnal ffyrdd y fro. Bu farw ym 1996 yn 90 oed.