Chwarel Cors-y-bryniau: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Irion (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
Irion (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
||
| Llinell 5: | Llinell 5: | ||
Nid oedd llawer o lwc yn perthyn i’r lle hwn, ac ar ôl llawer o ymdrechion ni chafodd y lle lwyddiant hyd nes diwedd y ganrif ymhle roedd yn cynhyrchu tua 6000 tunnell o lechi ar ei hanterth, ac yn cyflogi tua 256 o weithwyr. | Nid oedd llawer o lwc yn perthyn i’r lle hwn, ac ar ôl llawer o ymdrechion ni chafodd y lle lwyddiant hyd nes diwedd y ganrif ymhle roedd yn cynhyrchu tua 6000 tunnell o lechi ar ei hanterth, ac yn cyflogi tua 256 o weithwyr. | ||
Daeth cwymp yn y galw erbyn 1913, a bu rhaid diswyddo nifer o’r gweithiwyr, ac o ganlyniad aeth tua 200 o’r gweithiwyr ar streic a drefnwyd gan Undeb y Chwarelwyr. Rhwng 1918 a 1931, | Daeth cwymp yn y galw erbyn 1913, a bu rhaid diswyddo nifer o’r gweithiwyr, ac o ganlyniad aeth tua 200 o’r gweithiwyr ar streic a drefnwyd gan Undeb y Chwarelwyr. Roedd y ''Caernarvonshire Crown Slate Quarries Co. Ltd'' wedyn yn gyfrifol am y chwarel o 1918 ymlaen. Rhwng 1918 a 1931, rhan o gwmni arall, sef yr ''Amalgamated Slate Association Ltd.'', a cheisiodd eu rhedeg ar y cyd gyda [[Chwarel Moel Tryfan]] a [[Chwarel Cilgwyn]] yn ogystal â chwarel yng Nghapel Curig. | ||
Cafodd eu siomi gan y diffyg galw ar ôl diwedd yr Ail Ryfel Byd, ac erbyn y cyfnod hyn dim ond 62 o weithwyr oedd yn gyflogedig yno. Daeth y gwaith yno i ben erbyn 1972 oherwydd rhesymau iechyd a diogelwch.<ref>[http://www.coflein.gov.uk/cy/site/40528/details/alexandra-quarrycors-y-bryniau-quarry Cofnod o’r lle hwn ar wefan y Comisiwn Brenhinol]</ref> | |||
{{eginyn}} | {{eginyn}} | ||
Fersiwn yn ôl 17:04, 19 Hydref 2018
Chwarel lechi i’r ochr ddwyreiniol i Moel Tryfan yw Chwarel Cors-y-Bryniau. Gelwir hi’n Alexandra, neu Alexandria ar adegau.[1]
Dechreuodd gwr o’r enw Robert Hughes, Bryn Fferam gloddio yno ar ddechrau’r bedwaredd ganrif ar bymtheg. Cafodd drafferth cloddio yma, a daeth y gwaith i ben wedi ei farwolaeth. Erbyn 1824, roedd dynion o Gaernarfon wedi ceisio rhedeg y chwarel, ac ei hail-agor. Cafod hwythau drafferth yno, a llawer eraill ar eu hol. Mae’n debyg fod y tirwedd ddim yn ffafriol iawn a’r gwyr rhain oedd yn mentro yno. Yn 1862, agorodd fel chwarel swyddogol, a dechreuwyd gwaith ar y ‘Lefel Mawr’ a oedd tua 700 llath o hyd ar hyd ochr orllewinol Moel Tryfan. Cafwyd cyfalaf o £15,000 a chyflogwyd 140 o ddynion.[2]
Nid oedd llawer o lwc yn perthyn i’r lle hwn, ac ar ôl llawer o ymdrechion ni chafodd y lle lwyddiant hyd nes diwedd y ganrif ymhle roedd yn cynhyrchu tua 6000 tunnell o lechi ar ei hanterth, ac yn cyflogi tua 256 o weithwyr.
Daeth cwymp yn y galw erbyn 1913, a bu rhaid diswyddo nifer o’r gweithiwyr, ac o ganlyniad aeth tua 200 o’r gweithiwyr ar streic a drefnwyd gan Undeb y Chwarelwyr. Roedd y Caernarvonshire Crown Slate Quarries Co. Ltd wedyn yn gyfrifol am y chwarel o 1918 ymlaen. Rhwng 1918 a 1931, rhan o gwmni arall, sef yr Amalgamated Slate Association Ltd., a cheisiodd eu rhedeg ar y cyd gyda Chwarel Moel Tryfan a Chwarel Cilgwyn yn ogystal â chwarel yng Nghapel Curig.
Cafodd eu siomi gan y diffyg galw ar ôl diwedd yr Ail Ryfel Byd, ac erbyn y cyfnod hyn dim ond 62 o weithwyr oedd yn gyflogedig yno. Daeth y gwaith yno i ben erbyn 1972 oherwydd rhesymau iechyd a diogelwch.[3]
Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma
Ffynonellau
- ↑ Tomos, Dewi Chwareli Dyffryn Nantlle (Llafar Gwlad, 2007)
- ↑ Jean Lindsay, A History of the North Wales Slate Industry, (Newton Abbot, 1974), t.310.
- ↑ Cofnod o’r lle hwn ar wefan y Comisiwn Brenhinol