Maen Dylan: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Irion (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
Irion (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
[[Delwedd:Maen_Trwyn_Dylan_-_geograph.org.uk_-_250185.jpg |bawd|300px|de]] | [[Delwedd:Maen_Trwyn_Dylan_-_geograph.org.uk_-_250185.jpg |bawd|300px|de]] | ||
[[Delwedd:MaenDylan.png|bawd|300px|de]] | [[Delwedd:MaenDylan.png|bawd|300px|de]] | ||
Mae '''Maen Dylan''' yn garreg anferth ar lan y môr ar y traeth i'r gogledd o [[Aberdesach]]. | Mae '''Maen Dylan''' yn garreg anferth ar lan y môr ar y traeth i'r gogledd o [[Aberdesach]], oddi ar Drwyn Maen Dylan. | ||
Honnir mai cyfeirio at Dylan ail Don, cymeriad o Bedwaredd Cainc y Mabinogi, y mae'r enw. Yn sicr, fe gysylltir ei hanes ag ardal [[Clynnog Fawr]]. | |||
Yn ôl chwedl Math fab Mathonwy, cyn gynted ag y bedyddiwyd ef, | |||
"Fe gyrchodd y môr ac fe gafodd natur y môr. Oherwydd hynny y gelwid ef Dylan Ail Don." | |||
Un o ystyron y gair 'ail' (neu 'eil' yn Hen Gymraeg a Chymraeg Canol) yw 'mab' neu 'etifedd' (gall hefyd olygu 'llwyth' neu 'genedl'). Ond y mae'n bosibl mai ymgais gan awdur y Pedair Cainc i esbonio'r enw hwn yw'r stori am ei eni o'r môr, ac mae rhai ysgolheigion yn dadlau fod Dylan yn dduw Celtaidd ac yn fab i'r dduwies Geltaidd adnabyddus Dôn (fel Gwydion ei hun). Fe gafodd Dylan ei ladd ar ddamwain gan ei ewythr, Gofannon. | |||
Ceir sawl cerdd yn ''Llyfr Taliesin'' a dadogir ar Taliesin Ben Beirdd sy'n cyfeirio at Dylan, ac yn y llawysgrif honno ceir marwnad iddo yn ogystal. Un o'i enwau amgen yn nhestunau Llyfr Taliesin yw 'Dylan Ail Môr'.<ref>Wicipedia: ''Dylan ail Don'', adalwyd 10.04.2018</ref> | |||
Yn ''Englynion y Beddau'' (Llyfr Du Caerfyrddin), dywedir fod bedd Dylan yn ardal Clynnog Fawr yn Arfon, Gwynedd: | |||
Yn ydd wna ton dolo | |||
Bedd Dylan (yn) llan Beuno.<ref>A. O. H. Jarman (gol.), ''Llyfr Du Caerfyrddin'' (Caerdydd, 1982).</ref> | |||
Serch yr hen hanes, rhaid ei gyfrif yn chwedl yn hytrach na ffaith. | |||
{{eginyn}} | {{eginyn}} | ||
==Cyfeiriadau== | |||
{{cyfeiriadau}} | |||
[[Categori:Daearyddiaeth ffisegol]] | [[Categori:Daearyddiaeth ffisegol]] | ||
[[Categori:Chwedloniaeth]] | |||
Fersiwn yn ôl 16:25, 10 Ebrill 2018
Mae Maen Dylan yn garreg anferth ar lan y môr ar y traeth i'r gogledd o Aberdesach, oddi ar Drwyn Maen Dylan.
Honnir mai cyfeirio at Dylan ail Don, cymeriad o Bedwaredd Cainc y Mabinogi, y mae'r enw. Yn sicr, fe gysylltir ei hanes ag ardal Clynnog Fawr.
Yn ôl chwedl Math fab Mathonwy, cyn gynted ag y bedyddiwyd ef,
"Fe gyrchodd y môr ac fe gafodd natur y môr. Oherwydd hynny y gelwid ef Dylan Ail Don."
Un o ystyron y gair 'ail' (neu 'eil' yn Hen Gymraeg a Chymraeg Canol) yw 'mab' neu 'etifedd' (gall hefyd olygu 'llwyth' neu 'genedl'). Ond y mae'n bosibl mai ymgais gan awdur y Pedair Cainc i esbonio'r enw hwn yw'r stori am ei eni o'r môr, ac mae rhai ysgolheigion yn dadlau fod Dylan yn dduw Celtaidd ac yn fab i'r dduwies Geltaidd adnabyddus Dôn (fel Gwydion ei hun). Fe gafodd Dylan ei ladd ar ddamwain gan ei ewythr, Gofannon.
Ceir sawl cerdd yn Llyfr Taliesin a dadogir ar Taliesin Ben Beirdd sy'n cyfeirio at Dylan, ac yn y llawysgrif honno ceir marwnad iddo yn ogystal. Un o'i enwau amgen yn nhestunau Llyfr Taliesin yw 'Dylan Ail Môr'.[1]
Yn Englynion y Beddau (Llyfr Du Caerfyrddin), dywedir fod bedd Dylan yn ardal Clynnog Fawr yn Arfon, Gwynedd:
Yn ydd wna ton dolo Bedd Dylan (yn) llan Beuno.[2]
Serch yr hen hanes, rhaid ei gyfrif yn chwedl yn hytrach na ffaith.
Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma