Llyfr Beuno: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Irion (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
BDim crynodeb golygu |
||
| (Ni ddangosir y 4 golygiad yn y canol gan ddefnyddiwr arall) | |||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Hen lyfr llawysgrif a gollwyd oddeutu'r flwyddyn 1600 oedd '''Llyfr Beuno''', neu '' | Hen lyfr llawysgrif a gollwyd oddeutu'r flwyddyn 1600 oedd '''Llyfr Beuno''', neu [[Tiboeth|''Y Diboeth'']] (sef 'heb losgi') a gedwid yn [[Eglwys Sant Beuno, Clynnog Fawr]] yn y canol oesoedd. Fe'i sillefir "Y Diboeth" yn aml, ond (yn ôl y cyn-ficer, y Parch. R.D Roberts) mae hyn yn anghywir. Dywedir ei fod wedi ei ysgrifennu yn y 7ed ganrif gan [[Twrog Sant|Sant Twrog]], i gofnodi'r tiroedd a'r hawliau a oedd wedi eu rhoi i'r ''clas'' a sefydlwyd yng [[Clynnog Fawr|Nghlynnog Fawr]]. | ||
Sonnir am y | Sonnir am y Diboeth gan Iolo Goch, tua 1390, pan ysgrifennodd: | ||
Llygaid fel glain cawad coeth | |||
Tebyg i faen y Tiboeth. | |||
ac felly mae'n sicr mai goroesi'r tân pan losgwyd Eglwys Clynnog yn 978 gan ymosodwyr Danaidd a arweiniodd at yr enw, yn hytrach na'r tân diweddarach yn Eglwys Clynnog yn ystod y 15g.<ref>R.D. Roberts, ''Clynnog, its Saint and his Church'' (d.d.), tt.17-18</ref> | |||
Roedd arno glawr haearn, wedi ei addurno â gemau, yn cynnwys un tywyll a oedd, oherwydd iddo gael ei nodi'n benodol, yn debygol o fod yn fawr iawn neu'n hynod o ran lliw. | Roedd arno glawr haearn, wedi ei addurno â gemau, yn cynnwys un tywyll a oedd, oherwydd iddo gael ei nodi'n benodol, yn debygol o fod yn fawr iawn neu'n hynod o ran lliw. | ||
Mae Dr John Davies, Mallwyd, yn ei eiriadur, (1632), yn dweud mai'r un olaf i'w weld oedd Syr Thomas Wiliems, Trefriw, a hynny ym 1594. Erbyn yr 17g roedd ar goll ac ni chafwyd sôn amdano wedyn. Mae'n debyg iddo gael ei gadw yng [[Cyff Beuno| | Mae Dr John Davies, Mallwyd, yn ei eiriadur, (1632), yn dweud mai'r un olaf i'w weld oedd Syr Thomas Wiliems, Trefriw, a hynny ym 1594. Erbyn yr 17g roedd ar goll ac ni chafwyd sôn amdano wedyn. Mae'n debyg iddo gael ei gadw yng [[Cyff Beuno|Nghyff Beuno]], y gist hynafol yn Eglwys Clynnog. | ||
Mae [[Ebenezer Thomas (Eben Fardd)|Eben Fardd]] yn adrodd hen bennill<ref>Eben Fardd, ''Cyff Beuno'', (Tremadog, 1864)</ref>: | Mae [[Ebenezer Thomas (Eben Fardd)|Eben Fardd]] yn adrodd hen bennill<ref>Eben Fardd, ''Cyff Beuno'', (Tremadog, 1864)</ref>: | ||
Golygiad diweddaraf yn ôl 16:38, 22 Rhagfyr 2021
Hen lyfr llawysgrif a gollwyd oddeutu'r flwyddyn 1600 oedd Llyfr Beuno, neu Y Diboeth (sef 'heb losgi') a gedwid yn Eglwys Sant Beuno, Clynnog Fawr yn y canol oesoedd. Fe'i sillefir "Y Diboeth" yn aml, ond (yn ôl y cyn-ficer, y Parch. R.D Roberts) mae hyn yn anghywir. Dywedir ei fod wedi ei ysgrifennu yn y 7ed ganrif gan Sant Twrog, i gofnodi'r tiroedd a'r hawliau a oedd wedi eu rhoi i'r clas a sefydlwyd yng Nghlynnog Fawr.
Sonnir am y Diboeth gan Iolo Goch, tua 1390, pan ysgrifennodd:
Llygaid fel glain cawad coeth Tebyg i faen y Tiboeth.
ac felly mae'n sicr mai goroesi'r tân pan losgwyd Eglwys Clynnog yn 978 gan ymosodwyr Danaidd a arweiniodd at yr enw, yn hytrach na'r tân diweddarach yn Eglwys Clynnog yn ystod y 15g.[1]
Roedd arno glawr haearn, wedi ei addurno â gemau, yn cynnwys un tywyll a oedd, oherwydd iddo gael ei nodi'n benodol, yn debygol o fod yn fawr iawn neu'n hynod o ran lliw.
Mae Dr John Davies, Mallwyd, yn ei eiriadur, (1632), yn dweud mai'r un olaf i'w weld oedd Syr Thomas Wiliems, Trefriw, a hynny ym 1594. Erbyn yr 17g roedd ar goll ac ni chafwyd sôn amdano wedyn. Mae'n debyg iddo gael ei gadw yng Nghyff Beuno, y gist hynafol yn Eglwys Clynnog.
Mae Eben Fardd yn adrodd hen bennill[2]:
Tybwyd y cadwai Tiboeth, Yn ei ffurf, oer na phoeth; Ond mwy nid oes dim un darn O'i gloer wiw, a'i glawr haearn.