Ysgol Trefor: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda 'Ysgol addysg gynradd ym mhentref Trefor yw '''Ysgol Gynradd Trefor'''. Agorwyd yr ysgol ar y 12fed o Awst 1878<ref>Jones, Geraint ''Rhen Sgwl - Canml...' |
Irion (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
||
| (Ni ddangosir y 19 golygiad yn y canol gan 6 defnyddiwr arall) | |||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Ysgol | Ysgol gynradd pentref [[Trefor]] wrth droed [[Yr Eifl]] a agorwyd ar ddydd Llun y 12fed o Awst, 1878.<ref>Jones, Geraint ''Rhen Sgwl - Canmlwyddiant Ysgol Trefor 1978.'' (Llyfrau Bro'r Eifl Trefor, 1978) t. 17</ref> | ||
Perchnogion yr ysgol oedd y [[Cwmni Ithfaen Cymreig]] Cyf., perchnogion y chwarel ithfaen fawr, [[Chwarel yr Eifl]] ar fynydd [[Garnfor]], y mwyaf gogleddol o dri mynydd yr Eifl. Daeth 156 o ddisgyblion i'r ysgol ar ei diwrnod cyntaf - 64 o enethod a 38 o fechgyn yn yr adran gynradd, a 54 o fabanod. Y prifathro cyntaf oedd [[John Evan Williams]], brodor o Landygái a anwyd ym 1856 ac fe'i cynorthwyid gan athrawes, [[Winifred Williams]], yn wreiddiol o'r un ardal. | |||
Oherwydd dirwasgiad mawr yn y fasnach sets (cerrig palmantu), caewyd "Y Gwaith" ar yr 22ain o Fawrth, 1883, gan roi bron i 500 o ddynion ar y clwt. Fis yn ddiweddarach, ar y 27ain o Ebrill, 1883, caewyd yr ysgol hefyd gan ei pherchnogion, gan roi'r staff o dri heb waith. | |||
Gyda chwymp y dail daeth tro ar fyd a masnach unwaith eto i'r cerrig palmantu ac ailagorwyd y chwarel. Ar y 1af o Hydref ailagorwyd yr ysgol, gyda phrifathro ac athrawon newydd. Y prifathro oedd [[Benjamin Owen Jones]], brodor o Fethesda a fu'n brifathro ysgol Dwyran ym Môn cyn dod i Drefor. Bu'n brifathro Ysgol Trefor hyd ei ymddeoliad yn haf 1913. | |||
Prifathrawon ers hynny<ref>Llyfrau Log Ysgol Gynradd Trefor (Gwasanaeth Archifau Gwynedd) '''XES1/126''' [1878-1979]</ref> oedd | |||
*[[Robert Lloyd Jones]] (1913-28), yr awdur enwog; | |||
*[[Morris William Jones]] (1928-46), | |||
*[[Thomas Elias Parry]] (1946-67), | |||
*[[Harold Parry Jones]] (1967-1983), | |||
*[[Geraint Jones]] (1983-1997), yr awdur ac ymgyrchydd dros yr iaith | |||
*[[Cai Larsen]] (1997- 2016), gwleidydd Plaid Cymru | |||
*[[Llion Huws]] (2017 - | |||
{{eginyn}} | |||
==Cyfeiriadau== | ==Cyfeiriadau== | ||
| Llinell 9: | Llinell 25: | ||
[[Categori:Addysg]] | [[Categori:Addysg]] | ||
[[Categori:Ysgolion]] | [[Categori:Ysgolion]] | ||
Golygiad diweddaraf yn ôl 10:24, 16 Chwefror 2022
Ysgol gynradd pentref Trefor wrth droed Yr Eifl a agorwyd ar ddydd Llun y 12fed o Awst, 1878.[1]
Perchnogion yr ysgol oedd y Cwmni Ithfaen Cymreig Cyf., perchnogion y chwarel ithfaen fawr, Chwarel yr Eifl ar fynydd Garnfor, y mwyaf gogleddol o dri mynydd yr Eifl. Daeth 156 o ddisgyblion i'r ysgol ar ei diwrnod cyntaf - 64 o enethod a 38 o fechgyn yn yr adran gynradd, a 54 o fabanod. Y prifathro cyntaf oedd John Evan Williams, brodor o Landygái a anwyd ym 1856 ac fe'i cynorthwyid gan athrawes, Winifred Williams, yn wreiddiol o'r un ardal.
Oherwydd dirwasgiad mawr yn y fasnach sets (cerrig palmantu), caewyd "Y Gwaith" ar yr 22ain o Fawrth, 1883, gan roi bron i 500 o ddynion ar y clwt. Fis yn ddiweddarach, ar y 27ain o Ebrill, 1883, caewyd yr ysgol hefyd gan ei pherchnogion, gan roi'r staff o dri heb waith.
Gyda chwymp y dail daeth tro ar fyd a masnach unwaith eto i'r cerrig palmantu ac ailagorwyd y chwarel. Ar y 1af o Hydref ailagorwyd yr ysgol, gyda phrifathro ac athrawon newydd. Y prifathro oedd Benjamin Owen Jones, brodor o Fethesda a fu'n brifathro ysgol Dwyran ym Môn cyn dod i Drefor. Bu'n brifathro Ysgol Trefor hyd ei ymddeoliad yn haf 1913.
Prifathrawon ers hynny[2] oedd
- Robert Lloyd Jones (1913-28), yr awdur enwog;
- Morris William Jones (1928-46),
- Thomas Elias Parry (1946-67),
- Harold Parry Jones (1967-1983),
- Geraint Jones (1983-1997), yr awdur ac ymgyrchydd dros yr iaith
- Cai Larsen (1997- 2016), gwleidydd Plaid Cymru
- Llion Huws (2017 -
Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma