Chwarel Pen-y-bryn: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Irion (sgwrs | cyfraniadau) B Symudodd Heulfryn y dudalen Chwarel Pen-y-Bryn i Chwarel Pen-y-bryn heb adael dolen ailgyfeirio |
BDim crynodeb golygu |
||
| (Ni ddangosir y golygiad yn y canol gan ddefnyddiwr arall) | |||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Chwarel lechi oedd chwarel '''Pen-y-bryn''', rhwng [[Chwarel Cilgwyn|Cilgwyn]], [[Chwarel Dorothea|Dorothea]] a [[Nantlle]]. | Chwarel lechi oedd chwarel '''Pen-y-bryn''', rhwng [[Chwarel Cilgwyn|Cilgwyn]], [[Chwarel Dorothea|Dorothea]] a [[Nantlle]]. | ||
Mae'r chwarel hon yn cael ei hystyried | Mae'r chwarel hon yn cael ei hystyried yn un o'r chwareli hynaf yn yr ardal, gan ei bod wedi ei hagor yn y 1770au. Yn y safle yma mae nifer o dyllau cloddio sydd wedi eu henwi ar ôl y criwiau bychain oedd yn gweithio ynddynt. Dyma rai o'r enwau: ''Cae Cilgwyn'', ''Cloddfa Dafydd'' a ''Twll Ismaeliaid''. Roedd incléin i lawr at Reilffordd Nantlle yn rhan o'r chwarel hon hefyd. | ||
Prynwyd y chwarel hon | Prynwyd y chwarel hon ym 1836 gan gwmni ''Kennaway & Co.'', gan gyfuno Pen-y-bryn a Moel Tryfan (o dan yr un arweinyddiaeth) gyda [[Cloddfa'r Lôn|Chloddfa'r Lôn]] a Thwll Balast. Roedd y rhwydwaith hwn o chwareli bychain yn llwyddiannus iawn rhwng y 1840au a'r 1880au. Erbyn 1882, roeddynt yn cyflogi oddeutu 240 o ddynion ac yn cyhynrchu 5,000 tunnell yn flynyddol. Yn y cyfnod yma roeddynt yn defnyddio pedwar twll, incléin a dwy olwyn ddŵr a weithiwyd gyda stêm, a hefyd wedi gosod tramffordd fewnol. | ||
Cafodd y chwarel ei chau 1887, ac | Cafodd y chwarel ei chau 1887, ac yna ei hail-agor ym 1892 ar ôl i gwmni [[Chwarel Dorothea]] ei phrynu. Caewyd y chwarel ym 1932 yn dilyn cwymp mawr yn y diwydiant.<ref>Tomos, Dewi ''Chwareli Dyffryn Nantlle'' (Llyfrau Llafar Gwlad, 2007)</ref><ref>Jean Lindsay, ''A History of the North Wales Slate Industry ‘’, (Newton Abbot, 1974), t. 328.</ref> | ||
== | {{eginyn}} | ||
==Cyfeiriadau== | |||
{{cyfeiriadau}} | |||
[[Categori: Chwareli llechi]] | [[Categori: Chwareli llechi]] | ||
[[Categori: Diwydiant a Masnach]] | [[Categori: Diwydiant a Masnach]] | ||
Golygiad diweddaraf yn ôl 14:41, 22 Chwefror 2022
Chwarel lechi oedd chwarel Pen-y-bryn, rhwng Cilgwyn, Dorothea a Nantlle.
Mae'r chwarel hon yn cael ei hystyried yn un o'r chwareli hynaf yn yr ardal, gan ei bod wedi ei hagor yn y 1770au. Yn y safle yma mae nifer o dyllau cloddio sydd wedi eu henwi ar ôl y criwiau bychain oedd yn gweithio ynddynt. Dyma rai o'r enwau: Cae Cilgwyn, Cloddfa Dafydd a Twll Ismaeliaid. Roedd incléin i lawr at Reilffordd Nantlle yn rhan o'r chwarel hon hefyd.
Prynwyd y chwarel hon ym 1836 gan gwmni Kennaway & Co., gan gyfuno Pen-y-bryn a Moel Tryfan (o dan yr un arweinyddiaeth) gyda Chloddfa'r Lôn a Thwll Balast. Roedd y rhwydwaith hwn o chwareli bychain yn llwyddiannus iawn rhwng y 1840au a'r 1880au. Erbyn 1882, roeddynt yn cyflogi oddeutu 240 o ddynion ac yn cyhynrchu 5,000 tunnell yn flynyddol. Yn y cyfnod yma roeddynt yn defnyddio pedwar twll, incléin a dwy olwyn ddŵr a weithiwyd gyda stêm, a hefyd wedi gosod tramffordd fewnol.
Cafodd y chwarel ei chau 1887, ac yna ei hail-agor ym 1892 ar ôl i gwmni Chwarel Dorothea ei phrynu. Caewyd y chwarel ym 1932 yn dilyn cwymp mawr yn y diwydiant.[1][2]
Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ychwanegu ati . Mae manylion am sut i wneud hyn yma