Gwyndaf Sant: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Irion (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
Irion (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
||
| (Ni ddangosir y 7 golygiad yn y canol gan 4 defnyddiwr arall) | |||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Mae eglwys plwyf [[Llanwnda]] yn Uwchgwyrfai wedi ei chysegru i '''Sant Gwyndaf''' (neu Gwnda), a oedd o bosibl wedi sefydlu llan neu eglwys yma. | Mae eglwys plwyf [[Llanwnda]] yn Uwchgwyrfai wedi ei chysegru i '''Sant Gwyndaf''' (neu Gwnda), a oedd o bosibl wedi sefydlu llan neu eglwys yma. | ||
Yn ôl traddodiad, enw arall ar Wyndaf oedd Gwyndaf Hen. Dywedir ei fod wedi teithio gyda Sant Cadfan o Lydaw i | Yn ôl traddodiad, enw arall ar Wyndaf oedd Gwyndaf Hen. Dywedir ei fod wedi teithio gyda Sant Cadfan o Lydaw i Lŷn, yng nghwmni dilynwyr eraill, sef y seintiau Padarn, Tydecho, Henwyn, Meugant, Mael, Trinio, Sulien, Tanwg, Sadwrn, Lleuddad, Tecwyn a Maelrys. Roedd y rhain oll, meddir, yn perthyn i'w gilydd, a sefydlodd nifer helaeth ohonynt eglwysi, neu lannau, yng Ngogledd Cymru. Roedd Gwyndaf Hen yn fab i Emyr Lydaw, ac fe briododd â Gwenonwy, merch Meurig ap Tewdrig, Brenin Morgannwg a chwaer y Brenin Arthur. | ||
Prin y gellir rhoi coel ar y 'ffeithiau' hyn, gan mai'r unig ffynonellau amdanynt yw bucheddau (neu gofiannau) a ysgrifennwyd ganrifoedd wedi i'r bobl hyn | Prin y gellir rhoi coel ar y 'ffeithiau' hyn, gan mai'r unig ffynonellau amdanynt yw bucheddau (neu gofiannau) a ysgrifennwyd ganrifoedd wedi i'r bobl hyn farw. Y gwir yw nad ydym yn gwybod dim am Wyndaf ond ei fod wedi gadael ei enw ar eglwysi yng Nghymru - a hynny'n gynnar yn hanes Cristnogaeth yng Nghymru. Digon posibl hefyd fod rhywfaint o wirionedd yn yr awgrym ei fod yn hanu o Lydaw, gan mai o'r fan honno y daeth llawer o seintiau cynnar Cymnru yn y 5g a 6g OC. | ||
Mae plwyf arall yng Nghymru, Llanwnda yn Sir Benfro, wedi ei enwi ar ôl Gwyndaf Hen; ac efallai dyna darddiad yr enw Capel Gwnda, ym mhlwyf Penbryn, Sir Aberteifi (Ceredigion) - er mai dim ond ffermdy | Mae plwyf arall yng Nghymru, Llanwnda yn Sir Benfro, wedi ei enwi ar ôl Gwyndaf Hen; ac efallai mai dyna darddiad yr enw Capel Gwnda, ym mhlwyf Penbryn, Sir Aberteifi (Ceredigion) - er mai dim ond ffermdy o'r enw hwnnw sydd yno bellach. | ||
==Ffynonellau== | ==Ffynonellau== | ||
Chris Barber a David Pykitt, ''Journey to Avalon'', (York Beach, 1997), t.230-1. | #Chris Barber a David Pykitt, ''Journey to Avalon'', (York Beach, 1997), t.230-1. | ||
[[Categori:Saint]] | [[Categori:Saint]] | ||
[[Categori:Pobl]] | |||
Golygiad diweddaraf yn ôl 12:07, 17 Ionawr 2022
Mae eglwys plwyf Llanwnda yn Uwchgwyrfai wedi ei chysegru i Sant Gwyndaf (neu Gwnda), a oedd o bosibl wedi sefydlu llan neu eglwys yma.
Yn ôl traddodiad, enw arall ar Wyndaf oedd Gwyndaf Hen. Dywedir ei fod wedi teithio gyda Sant Cadfan o Lydaw i Lŷn, yng nghwmni dilynwyr eraill, sef y seintiau Padarn, Tydecho, Henwyn, Meugant, Mael, Trinio, Sulien, Tanwg, Sadwrn, Lleuddad, Tecwyn a Maelrys. Roedd y rhain oll, meddir, yn perthyn i'w gilydd, a sefydlodd nifer helaeth ohonynt eglwysi, neu lannau, yng Ngogledd Cymru. Roedd Gwyndaf Hen yn fab i Emyr Lydaw, ac fe briododd â Gwenonwy, merch Meurig ap Tewdrig, Brenin Morgannwg a chwaer y Brenin Arthur.
Prin y gellir rhoi coel ar y 'ffeithiau' hyn, gan mai'r unig ffynonellau amdanynt yw bucheddau (neu gofiannau) a ysgrifennwyd ganrifoedd wedi i'r bobl hyn farw. Y gwir yw nad ydym yn gwybod dim am Wyndaf ond ei fod wedi gadael ei enw ar eglwysi yng Nghymru - a hynny'n gynnar yn hanes Cristnogaeth yng Nghymru. Digon posibl hefyd fod rhywfaint o wirionedd yn yr awgrym ei fod yn hanu o Lydaw, gan mai o'r fan honno y daeth llawer o seintiau cynnar Cymnru yn y 5g a 6g OC.
Mae plwyf arall yng Nghymru, Llanwnda yn Sir Benfro, wedi ei enwi ar ôl Gwyndaf Hen; ac efallai mai dyna darddiad yr enw Capel Gwnda, ym mhlwyf Penbryn, Sir Aberteifi (Ceredigion) - er mai dim ond ffermdy o'r enw hwnnw sydd yno bellach.
Ffynonellau
- Chris Barber a David Pykitt, Journey to Avalon, (York Beach, 1997), t.230-1.