Cymdeithas yr Eryron

Cymdeithas o feirdd oedd Cymdeithas yr Eryron a arferai gwrdd yn nhafarn y Bull yn y Bontnewydd yn ail ddegawd y bedwaredd ganrif ar bymtheg. Ceir disgrifiad o un o'i chyfarfodydd yn y North Wales Gazette ym 1813, ac ni ellir rhagori ar ddyfynnu o'r papur er mwyn disgrifio'r math o gyfarfod a gaed gan yr aelodau.

ERYRON. Cyfarfod yr Eryron a gynnaliwyd yn y Bont Newydd, ar ddydd Llun y Pasc, 1813. Agor wyd y cyfarfod ynghylch dau o'r gloch brydnhawn. Dychwelodd y Beirdd adref ynghylch machlud haul. Y cyfarfod uchod a gynhaliwyd yn y modd mwyaf dytmunol, o ran rheol a gweddusder: undeb a brawdgarwch oeddynt yn ymddangos yn dra eglur yn y Gymdeithas. 
Yn y cyfarfod uchod, dadganwyd pedair o Awdlau ar y testyn gosodedig sef: ystyriaethau ar yr honniadau pabaidd: 
Enwau'r Beirdd a ganasant ar y testyn ynghyd a rhifedi'r llinellau yu eu candadau, sydd fel y canlyn: 
1. Richard Jones, Erw Ystyffylau, Llanwnda, yn agos i Gaernarfon; Awdl, yn cynnwys 185 o linellau. 
2. Richard Hughes, Ty yn y lon, Fodadan, Llanwnda; Awdl, yn cynnwys 164 o linellau. 
3. William Edward, Waen fawr,yn agos i Gaernarfon; Awdl, yn cynnwys 141 o linellau. 
4. Oieii Williams, Waun fawr, Awdl, yn cyn- nwys, 127 o liuellau. Yn gymmaint nad caniadati ar destyn o yri). ryson vdyw 'r caniadau a grybwyllwvd uchod, a/uad'oedd ychwailh uit gwobr wedi ei addaw i'r Gorentardd; ni thyhiwyd yn angenriieid iol rhoddi harn neillduol arnynt. Dymunol i'r Beirdd ieuaingc gaei amser o Brofiad. Dymunoi hefyd ydy w goctielyd p, b at hlj^tir o eiddigedd a rhagfarn, yr hyn hetiiau sydd vii fynych JM oeri gwr< sawgrwjdd Brawd- garweb, ar ,11 torri rhwyn>yn cyirdeithas Er hyn oil, nid ydyw'r Gynideitbas yn anicamt gadael i'r caniadau ddiangc yn ddi ystyr; Mae 'n deilwng i haeddiant gael ei deilyngdod. Ar ohvg gyGFredinol mae'n 5nuidatigos fod y caniadau crybwylledig yn cynllwysarnryw darawiadau gorchestol. Ond lIid yw In beth, arferol yng nghynideithas yr Eryron, rhoddi bam ar un gwaith newydd, lies iddo gael ei yslyried yn fanylaidd a phwyllo, mewn dan lieu dri o Gyf(-iriodydcl.-( yt)gliorir y Beirdd, IllIwalth ychwallcg, i ochel gorfelther YII eu caniadau nesaf, ar y teslyn gosodedig, erbyn yr unfed ar ddeg o Awst nesaf: Cofier mai 'r lestyu yd\w Dyclmeliad yr luddewon. Amlhavvn ddawn, ddynion, I'n mad henwlad lion, E ddaw i Feirddion Ddeu fwy urddas; Awen gyniiiien gj, Ilydr rnydr o'i medru, Da i ni g-aru Douiau gwiwras. Aledti GORONWY OWAIN. 

I'w parhau