Gweld cod am Hafod y Wern, Clynnog

Mae '''Hafod y Wern''' yn fferm fynydd sylweddol ar y llechweddau oddeutu hanner milltir i'r de-ddwyrain o bentref Clynnog. 

Mae'r ffermdy ar gynllun siâp L. Y darn, neu adain, ôl yw'r rhan hynaf. Fe'i hadeiladwyd mae'n debyg yn yr ail ganrif ar bymtheg, gyda lle tân a grisiau carreg tro o fewn y mur wrth y simnai. Ychwanegwyd darn, neu adain, flaen y ffermdy gan y perchnogion, ystâd Glynllifon, oddeutu 1860, gyda ffenestri sash wedi eu trefnu'n gymesurol o amgylch y drws ffrynt. Mae gan y fferm amrywiaeth o adeiladau, yn stablau, beudai ac ysguboriau wedi eu codi o amgylch iard sgwâr sylweddol. Ceir hefyd nifer o gytiau a ffoltiau moch wedi'u cysylltu â chegin foch sylweddol gyda simnai lle roedd boiler i gynhesu bwyd i'r moch.<sup>[1]</sup> 

Bu Hafod y Wern yn gartref am gyfnod i Hywel Roberts (Hywel Tudur), gweinidog, ysgolfeistr a dyfeisydd, cyn iddo symud i'w gartref newydd, Bryn Eisteddfod, ar gyrion Clynnog. Yn Hafod y Wern hefyd y magwyd yr awdur a'r naturiaethwr Twm Elias a'i chwaer Marian Elias (Roberts yn ddiweddarach), sy'n Ysgrifennydd Canolfan Hanes Uwchgwyrfai. 

== Cyfeiriadau ==

1. Richard Haslam, Julian Orbach and Adam Voelcker, ''The Buildings of Wales: Gwynedd'', (Yale University Press, 2009), tt. 315-16.