Gweld cod am David Thomas Williams (Dafydd Tom)

Bardd a llenor a aned yn [[Trefor|Nhrefor]] ar 17 Mawrth 1914 oedd '''David Thomas Williams''' (neu Dafydd Tom fel yr adwaenid ef yn lleol). Yn ddyn ifanc cyn y rhyfel bu'n aelod blaengar o'r dosbarthiadau W.E.A. a gynhelid yn Nhrefor gan Cynan, [[R. Williams Parry]], [[John Gwilym Jones]] a Wallis Evans, athro Cymraeg Coleg Harlech. Dylanwad pwysig arall arno oedd y seiadau barddol a llenyddol a gai yng nghwmni beirdd eraill o'r pentref, fel [[William Roberts (Gwilym Ceiri)]] a [[Tom Bowen Jones]]. Ym 1947 aeth i weithio i Wasg y Brython yn Lerpwl, gan ymgartrefu yn Wallasey, gan symud yn ddiweddarach at y Liverpool Daily Post and Echo. Ar ôl ymddeol, ac yntau'n ŵr gweddw erbyn hynny, dychwelodd i fyw i Drefor lle bu hyd ei farw. 

Ysgrifennodd nifer helaeth o delynegion, sonedau, englynion, ysgrifau a straeon byrion ac roedd yn gystadleuydd cyson mewn eisteddfodau. Yn Eisteddfod Genedlaethol Ystradgynlais ym 1954 bu'n gyd-fuddugol ar ysgrif "Tanio Cetyn". Hefyd ym 1954 enillodd gadair Eisteddfod Meirion am ei bryddest ar y testun "Y Bont" a phum mlynedd ynghynt, ym 1949, enillodd ei bryddest "Y Chwarel" gadair Eisteddfod Arfon iddo. 

Dyma delyneg o'i waith ar y testun "Y Cynhaeaf" a detholiad byr o'i bryddest "Y Chwarel".

    "Y Cynhaeaf"

    Pan oedd yr ŷd yn bendrwm
    A'r haul yn euro'i liw,
    Aeth Wil y gwas â'i bladur
    I feysydd Troed y Rhiw.
    Roedd sisial sych y gyllell
    Yn fiwsig ar ei glust,
    A chyn bo hir roedd cnydau
    Y fferm dan chwip y ffust.

    Bu'r grawn ar lawr y felin
    Bu'r drol yn nôl y blawd,
    A daeth y blawd yn fara
    I fyrddau'r werin dlawd. 

    A phan af weithiau heibio
    I dwr o blantos mân
    Yn prancio ac yn chwerthin,
    A'u cnawd yn fwythus lân,
    Mi gofiaf am gae gwenith
    A'r haul yn euro'i liw,
    A Wil yn gweithio'r bladur
    Drwy'r ŷd yn Nhroed y Rhiw.


    "Y Chwarel"

    Ei grefft oedd crefft ei dadau,
    Celfyddyd gordd a chŷn,
    A'r gamp o droi yn fara
    Hen greigiau glaslwyd Llŷn,
    A lle bu'r grug yn gwario
    Ei wrid ddiwedydd haf,
    Heddiw mae wyneb creithiog
    Y graig yn llwyd a chlaf. 

    Bu'r gwynt drwy'r maith ganrifoedd
    A'i fawr ddihysbydd nerth
    Yn rhoddi pwys ei hergwd
    Ar war y creigiau serth;
    Bu'n hysio'r môr cynddeiriog
    I larpio'r graig yn ddwy,
    A'r mynydd o'i gadernid
    Yn chwerthin dros y plwy.

    Ond heddiw mae awelon
    Tyneraf yn eu tro
    Yn chwalu llwch ei esgyrn
    A'i fawr gadernid o.
    A phan fo storm ddidostur
    Yn sgrialu am y lan,
    Bydd llwch y tipiau'n gwmwl
    Uwchben y creigiau ban.

    Gwageni llawn yn gwegian
    Ar ffordd y bryn i'r traeth,
    Ac wrth y cei y llongau
    Yn corddi'r môr yn llaeth.
    A bydd y graig sy'n aros
    Ar ôl uwchben y lli
    Yn llai bob tro'r â "costar"
    Rhwng Môn a'i throedfainc hi. <ref>Gwilym Owen, ''Pentref Trefor a Chwarel yr Eifl'', (Penrhyndeudraeth, 1972), tt.91-3.</ref>


== Cyfeiriadau ==